امیدسبزوار

امید سبزوار / به مناسبت برگزاری دومین کنگره ملی سربداران

(قسمت اول)

سریال سربداران که روایتگر دوره ای از تاریخ پرافتخار منطقه سبزوار بزرگ است، اولین سریال تاریخی تلویزیون ایران است که بعد از انقلاب اسلامی و در دوران اوج جنگ تحمیلی عراق علیه ایران ساخته شد. این موضوع اهمیت نهضت سربداران سبزوار را نشان می دهد که به عنوان نماد آزادگی و غیرت ملی ایرانیان شناخته می شود و به همین دلیل در برهه حساس سالهای اول انقلاب و دوران خونین جنگ تحمیلی، ساخت سریالی بر مبنای تاریخ سبزوار، در دستور کار مسئولان صدا و سیمای ایران قرار می گیرد. 

یک نکته جالب دیگر درباره سریال سربداران این است که در روند شکل گیری نمایشنامه و سپس فیلمنامه سربداران دو هنرمند و شخصیت برجسته سبزواری مرحوم دکتر علی شریعتی و استاد محمود دولت آبادی نیز نقش داشته اند. هر چند بعدها فیلمنامه نهایی سریال سربداران توسط هنرمند دیگری به نام کیهان رهگذر نوشته شد.

وبسایت ویکی فقه درباره سریال سربداران نوشته است:

از سربداران به عنوان اولین مجموعه تاریخی تلویزیون بعد از انقلاب اسلامی ایران یاد می‌شود. به گفته کارگردان، سوژه سربداران قبل از انقلاب شکل گرفت و فیلم‌نامه آن با همکاری علی شریعتی و با بهره‌گیری از کتاب نهضت سربداران پطروشفسکی پژوهشگر روسی نوشته شد. از محمود دولت‌آبادی به‌عنوان اولین نویسنده فیلم‌نامه سربداران یاد می‌شود که در سال ۱۳۵۶ش آن را نوشت؛ اما نه قبل از انقلاب اسلامی ایران و نه بعد از آن، اجاز ساخت بر اساس آن داده نشد و دولت‌آبادی آن را در کتاب جمعه چاپ کرد.

نجفی کارگردان این مجموعه، اجرا و بازخورد خوب تئاتر سربداران قبل از انقلاب با بازی رضاکیانیان و میرحسین موسوی در حسینیه ارشاد را دلیل ساخت سربداران به‌عنوان اولین مجموعه پس از انقلاب ذکر ‌می‌کند.

کار پژوهش و نوشتن مجدد فیلم‌نامه جهت ساخت مجموعه تلویزیونی از اواخر سال ۱۳۵۸ش شروع شد. تصویربرداری آن نیز از شهریور ماه ۱۳۶۰ش آغاز و تا ۳ آبان ۱۳۶۲ش ادامه داشت. مجموعه تلویزیونی سربداران از دوشنبه ۲۶ دی سال ۱۳۶۲ش از شبکه یک ایران پخش گردید.

این مجموعه در زمان پخش به یکی از پربیننده‌ترین مجموعه‌های تلویزیونی در ایران تبدیل شد و تکیه‌کلام‌های آن به شکل ضرب‌المثل مورد استفاده مردم قرار گرفت. پخش‌ مجدد آن از شبکه‌های استانی و همچنین شبکه «آی فیلم» نیز با استقبال بالایی روبرو می‌شود. ادامه دارد ...

کارگردان و هنرمند برجسته تئاتر سبزوار از ساخت نمایش آیینی سربداران با 30 هنرمند بازیگر و نوازنده به مناسبت دومین کنگره ملی سربداران در سبزوار خبر داد.

ابوالفضل طبسی که کارگردانی این نمایش را برعهده دارد گفت: این شاید اولین بار باشد که در تئاتر غرب خراسان، نمایشی با 30 بازیگر و نوازنده به روی صحنه می رود. 

وی افزود: در این نمایش آیین های باران خواهی (چولی چغل)، عروسی، اسب چوبی، کشتی، سنگ زنی، علم بندان و نخل گردانی که همگی از آیین های کهن دیار سربداران هستند، در یک خط داستانی واحد در کنار هم قرار می گیرند و به روایت تاریخ و فرهنگ سخت کوشی، غیرتمداری، آزادگی و شجاعت مردم این خطه که زمینه ساز شکل گیری نهضت سربداران شده است، می پردازند.

طبسی همچنین گفت: محور این نمایش جمله معروفی از عطاملک جوینی است که درباره حمله مغولان به ایران گفته است«آمدند و کندند و سوختند و کشتند و بردند و رفتند» و این نشان دهنده نهایت ویرانگری و آسیبی است که هجوم مغولان به سبزوار و اغلب ناطق ایران وارد آورد، اما با همت و غیرت مردم سبزوار و باشتین، سربداران اولین گروهی بودند که سرانجام در مقابل این هجوم وحشیانه قد علم کردند و به سلطه آنان پایان دادند.

وی گفت: از تعداد 30 هنرمندی که در این نمایش به روی صحنه می روند تعدادی بازیگر، تعدادی نقش آفرین و تعداد بازی سازند و چند تن از هنرمندان پیشکسوت موسیقی شهرستان هم حضور دارند که در جشنواره های مختلف درخشیده اند و در این نمایش با هنر موسیقی خود مقام های عرفانی و آیینی را اجرا می کنند.

وی با بیان اینکه در این کار از مشورت های استاد شمس آبادی که کارگردانی هنری بخش آیینی کنگره سربداران را برعهده دارد نیز یاری گرفته است، گفت: برگزاری چنین کنگره و همایش هایی فرصت خوبی است که دوباره به سراغ این گونه میراث ناملموس معنوی و آیین های محلی شهر و دیارمان برویم که از گذشتگانمان به ما رسیده و ما امروز وظیفه حفظ و احیا و انتقال آن ها به نسل های آینده را داریم.

تیم تولید «ویژه برنامه کارنامه» که از مجموعه فعالیت های جانبی کنگره ملی سربداران است، ضمن عیادت از پژوهشگر ارشد میراث فرهنگی غرب خراسان که مدتی در بستر بیماری بود، به ثبت و ضبط دیدگاه های او درباره زمینه های ظهور و بروز سربداران و ارزش های این نهضت تاریخ ساز در سبزوار پرداختند.

محمد عبدالله زاده ثانی در این دیدار گفت: سربداران نه فقط یک قیام، بلکه یک فرهنگ جاری و ساری در میان مردم سبزواربزرگ بوده است که از غیرتمندی، آزادگی و شجاعت آنان سرچشمه گرفته و حتی بعد از انحلال دولت سربداران، این فرهنگ همچنان تا امروز در میان این مردم استمرار یافته است.

این پژوهشگر، ضمن استقبال از برگزاری دومین دوره کنگره سربداران ابراز امیدواری کرد، برگزاری این کنگره بتواند به شناسایی هر چه بیشتر ظرفیت های اصیل میراث فرهنگی و گردشگری ملموس و غیرملموس این منطقه منجر شود.

او با ابراز خرسندی از برگزاری بخش آیینی کنگره سربداران در روستاهای شهرستان داورزن، ضمن ارائه پیشنهاداتی، ابزار امیدواری کرد مردم و مدیران و دست اندکاران فرهنگی غرب خراسان از این فرصت نهایت بهره برداری را داشته باشند و بتوانند به ثبت ملی و جهانی برخی از آثار و آیین ها بپردازند.

گفتنی است محمد عبدالله زاده ثانی که از مدیران، کارشناسان و پژوهشگران دلسوز و پیشکسوت میراث فرهنگی سبزواربزرگ است و مدتی نیز ریاست اداره میراث فرهنگی شهرستان داورزن را برعهده داشت، در ماه های اخیر به دلیل بروز یک بیماری، مدتی بستری شده بود که خوشبختانه اکنون مراحل بهبودی را طی می کند.

دراین بازدید علاوه بر محسن تدینی ثانی مدیر تولید و حسین درزی مجری ویژه برنامه کارنامه، عروسک امان الله خان نیز حضور داشت و با عروسک گردانی و اجرای طنازانه سجاد اکبری، حال و هوایی مفرح را به این دیدار دوستانه بخشید.

دومین کنگره ملی سربداران به زودی با حضور یک یا دو تن از وزرای دولت در باشتین و سبزوار خاستگاه و پایتخت سربداران برگزار خواهد شد. 

ویژه برنامه ویدئویی کارنامه به عنوان یکی از برنامه های جانبی دومین کنگره ملی سربداران در سبزوار در حال تولید است.

محسن تدینی ثانی مدیرتولید این پروژه به امید سبزوار گفت: کارنامه شامل بحث های تحلیلی پیرامون آیین های بومی دیار سربداران با حضور کارشناسان مربوطه و نیز شامل مصاحبه های اختصاصی با مسئولان سبزوار و داورزن و عوامل برگزاری این کنگره است.

وی توضیح داد: از آنجایی که در بخش آیینی کنگره ملی سربداران قرار است بازآفرینی آیین های محلی از 4 روستای باشتین، مزینان، چشام و صدخرو داورزن را داشته باشیم، در ویژه برنامه کارنامه از کارشناسانی دعوت کرده ایم که به ریشه شناسی، توضیح جزئیات و فلسفه ایجاد و استمرار این آیین ها برای مخاطبان می پردازند.

این فعال رسانه ای غرب خراسان افزود: در روز ضبط ویژه برنامه کارنامه دکتر سلیمانی و دکتر غربی و نیز آقایان مزینانی، شهیدی، باشتنی و عبدالله زاده ثانی با حاضر شدن جلوی دوربین درباره آیین های نخل گردانی مزینان، اسب چوبی باشتین، سنگ زنی صدخرو، آتس سره چشام و نیز درباره کلیت شکل گیری نهضت سربداران به ارائه توضیحاتی پرداختند.

تدینی ثانی همچنین گفت: امامان جمعه محترم شهرستان های سبزوار و داورزن، بهادری فرماندار داورزن، دکتر یعقوب تابش دبیر اجرایی بخش علمی این کنگره، ابوالفضل طبسی کارگردان نمایش های بخش آیینی کنگره سربداران، دکتر زنگنه اسدی رئیس دانشگاه حکیم سبزواری، آقای ملوندی مسئول کمیسیون فرهنگی شورای شهر سبزوار از جمله مسئولان و مقامات دیگری هستند که جلوی دوربین کارنامه حاضر شدند. 

وی با بیان اینکه بستر پخش این برنامه در وبسایت اسرارنامه و نیز در بستر فضای مجازی (پیج های اینستاگرامی، کانال های تلگرامی و ایتا و ...) خواهد بود، از شهرداری سبزوار بابت اینکه خانه تاریخی ترشیزی را برای ضبط این برنامه در اختیار عوامل کارنامه قرار داده، تشکر کرد. 

گفتنی است علاوه بر محسن تدینی ثانی، هنرمندان و فعالان رسانه ای دیگری نظیر سجاداکبری، حسین درزی، سید نورالله رضوی و ... نیز در تولید ویژه برنامه کارنامه هکاری دارند و تهیه کننده آن موسسه فرهنگی هنری کیاسبز بیهق است. 

اعضای شورای سیاست‌گذاری دومین کنگره ملی سربداران با استاندار خراسان رضوی دیدار و گفت‌وگو کردند.

به گزارش اداره کل روابط عمومی استانداری خراسان رضوی، حجت‌الاسلام جواد علی‌زاده امام جمعه شهرستان داورزن و حجت الاسلام غلامرضا مقیسه امام جمعه شهرستان سبزوار در قالب اعضای شورای سیاست‌گذاری دومین کنگره ملی سربداران امشب چهارشنبه در محل دفتر استاندار با یعقوبعلی نظری استاندار خراسان رضوی دیدار و گفت‌وگو کردند.

گفتنی است؛ سربداران یکی از بزرگترین سرمایه‌های فرهنگی خراسان رضوی و روستای "باشتین" در شهرستان داورزن، مهد این نهضت تاریخی است.

به گفته فرماندار شهرستان داورزن، موضوع کنگره ملی سربداران برنامه‌ای برای توجه به این ظرفیت فرهنگی و استفاده از آن برای حل مسائل کشور و شهرستان است. در این راستا سربداران یک هویت مشترک بین سبزوار و داورزن است.

لازم به ذکر است؛ دومین کنگره ملی سربداران ۲۵ آبان ماه در دو نوبت صبح و بعدازظهر با سخنرانی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به همراه اجلاسیه آن در محل خواستگاه قیام سربداران «روستای باشتین» برگزار می‌شود.

فرماندار شهرستان داورزن امروز با حضور در دبیرخانه بخش آیینی کنگره ملی سربداران در محل موسسه فرهنگی هنری کیاسبز بیهق به دست اندرکاران این کنگره خداقوت گفت و در جریان جدیدترین برنامه ها و اقدامات انجام شده قرار گرفت.

حسین بهادری در این دیدار با تأکید بر اینکه برگزاری بخش آیینی کنگره ملی سربداران در شهرستان داورزن فرصت خوبی برای برندسازی فرهنگی و جلب توجهات ملی به این شهرستان پر ظرفیت اما کم برخوردار غرب خراسان رضوی باشد، از حمایت فرمانداری داورزن از بازآفرینی آیین های محلی چهار روستای باشتین، چشام، صدخرو و مزینان خبر داد.

گفتنی است قرار است بخش آیینی دومین کنگره ملی سربداران در روز 25 آبان با حضور دو وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و میراث فرهنگی و گردشگری کشور در سبزوار و داورزن برگزار شود.

دو وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برای حضور در دومین کنگره ملی سربداران در سبزوار پایتخت این نهضت اعلام آمادگی کرده اند.

به گزارش امید سبزوار، علی اصغر عنابستانی نماینده مردم سبزوار بزرگ در مجلس شورای اسلامی گفته است، عزت الله ضرغامی و محمد مهدی اسماعیلی هر دو در تاریخ 25 آبان برای شرکت در همایش سربداران به غرب خراسان سفر می کنند که این موضوع نشان دهنده اهمیت این برنامه است.

قیام سربداران سبزوار از آن جهت حائز اهمیت است که توانست اولین حکومت دموکراتیک شیعه 12 امامی جهان را با روشی غیرموروثی که امرای آن توسط شورایی از بزرگان سربدار انتخاب می شدند را در ایران پایه ریزی کند.

همچنین سربداران که پایتخت خود را در شهر سبزوار قرار داده بودند توانستند پس از یکصد سال از سلطه مغولان بر ایران برای اولین بار بخش هایی از خاک ایران را آزاد کنند و بنابراین به نمادهای غیرت ملی و آزادگی و شجاعت ایرانیان نیز تبدیل شدند.

گفتنی است دومین کنگره ملی سربداران قرار است در دو بخش علمی در دانشگاه حکیم سبزواری و بخش آیینی در شهرستان داورزن در اواخر آبان ماه جاری برگزار شود.

دبیراجرایی دومین کنگره ملی سربداران در دانشگاه حکیم سبزواری از ارسال 42 مقاله علمی از سراسر کشور به دبیرخانه دومین کنگره ملی سربداران در دانشگاه حکیم سبزواری خبر داد.

دکتر یعقوب تابش در گفتگو با  امید سبزوار افزود: از تعداد 42 مقاله ارسال شده، 25 مقاله پذیرفته شده و چکیده آن ها در سایت و نشریه ویژه کنگره منتشر خواهد شد.

این عضو هیئت علمی گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه حکیم سبزواری همچنین گفت: غیر از بخش مقالات علمی، سعی داریم در جریان این کنگره به انتشار یک کتاب از دکتر فرشته کوشکی نیز بپردازیم که طی پژوهشی به بررسی تأثیر آموزه های اهل بیت بر زندگی اجتماعی مردم سبزوار تا قرن نهم هجری پرداخته و کاملا با محورهای بخش علمی این کنگره مطابقت دارد.

وی همچنین گفت: دبیر کمیته علمی این همایش دکتر محسن الویری مدیرگروه تاریخ دانشگاه باقرالعلوم (ع) است که در کنگره قبلی سربداران در سال 1394 به ارائه مقاله و سخنرانی پرداخته بود.

دکتر تابش همچنین گفت: برای رسمیت و اعتبار بیشتر این کنگره، کمیته علمی سعی کرد از وزارت علوم کد ISC دریافت کند که خوشبختانه این کد پس از طی فرآیندهای لازم و ارسال مدارک مورد نیاز اخذ شد و بنابراین برای مقالات پذیرفته شده در این همایش از جانب وزارت علوم امتیاز علمی تعلق خواهد گرفت.

گفتنی است دومین کنگره ملی سربداران قرار است پاییز امسال در دو بخش علمی در دانشگاه حکیم سبزواری و بخش آیینی در شهرستان داورزن برگزار شود.

 عضو هیئت مدیره موسسه فرهنگی هنری کیاسبز بیهق مجری بخش آیینی کنگره ملی سربداران در سال 1402 گفت: برگزاری این کنگره فرصت خوبی برای رونق گردشگری و برجسته سازی برندهای فرهنگی و تاریخی شهرستان داورزن در غرب خراسان  است.
 
محمد همایی افزود: از آنجایی که روستای باشتین که سرآغاز قیام سربداران سبزوار بوده، امروز در محدوده سیاسی شهرستان تازه تاسیس داورزن قرار گرفته است، این موضوع را بهانه ای قرار دادیم تا بخش آیینی کنگره ملی سربداران را با محوریت شهرستان داورزن و 4 روستای تاریخی آن یعنی باشتین، صدخرو، چشام و مزینان برگزار کنیم.
 
وی همچنین گفت: آقای بهادری فرماندار محترم شهرستان داورزن و دهیاری های این شهرستان نیز تا به این لحظه به خوبی پای کار آمده اند و قول حمایت از این برنامه را داده اند.
 
همایی با بیان اینکه قرار است در بخش آیینی کنگره سربداران 4 آیین جشن آتش سره، نخل گردانی، سنگ زنی و اسب چوبی از روستاهای چشام، مزینان، صدخرو و باشتین با کارگرداین استاد حسین شمس آبادی از پیشکسوتان حوزه تئاتر و نویسندگی غرب خراسان با نگاهی حماسی بازآفرینی شود و در محل همان روستا اجرا شود، گفت: این فرصت خوبی برای جذب گردشگران و برجسته سازی برندهای فرهنگی و تمدنی این روستاها و کل شهرستان داورزن است.
 
وی سپس بیان کرد: البته اینکه هر یک از این روستاها تا چه حد بتوانند از این فرصت بهره ببرند، به ابتکار عمل و خلاقیت جوانان و مردم همان روستاها بستگی دارد.
 
این چهره فرهنگی سبزوار در ادامه پیشنهاد داد: اهالی این روستاها می توانند در خلال برگزاری آیین های ویژه روستای خود، به عرضه غذاها وخوراکی های محلشان بپردازند و نیز نمایشگاه هایی از صنایع دستی و سوغات منطقه شان برپا کنند و یا آیین های محلی دیگری نظیر بازی ها و شعرخوانی ها، چاووشی و ... را نیز به نمایش بگذارند.
 
عضو هیئت مدیره موسسه فرهنگی هنری کیاسبز بیهق، تأکید کرد: البته در این میان نقش تبلیغات را نباید دست کم گرفت و بنابراین فعالان رسانه ای در منطقه سبزوار بزرگ خصوصا در شهرستان داورزن می توانند با به راه انداختن تبلیغات گسترده در قبل و بعد از این رویداد به شورآفرینی و جذب هر چه بیشتر گردشگران به صورت تورهای گروهی یا فردی از شهرهای مختلف استان و حتی نقاط مختلف کشور در شب های اجرای هر یک از آیین ها بپردازند.

شماری از هنرمندان و دست اندرکاران بخش آیینی کنگره ملی سربداران طی نشستی با دکتر قطب الدین صادقی و دکتر میثم زندی، از نقطه نظرات پیشنهادی آنان در بازآفرینی آیین های بومی آگاه شدند.

در این نشست که به دعوت موسسه فرهنگی هنری کیاسبز بیهق مجری بخش آیینی کنگره ملی سربداران برگزار شد، دکتر قطب الدین صادقی هنرمند پیشکسوت و برجسته تئاتر ایران به دو خاستگاه مختلفی که برای تئاتر عنوان می شود، اشاره کرد و گفت: برخی معتقدند آیین ها بستر شکل گیری نخستین تئاترها بوده اند و از دوره یونان باستان تا امروز به مسیر خود به شکل تئاترهای امروزی ادامه داده اند.

وی افزود: عده ای دیگر معتقدند روایت خاستگاه تئاتر بوده و این روایت های داستانی بوده که از گذشته های دور منجر به شکل گیری اولین تئاترها شده است.

صادقی با بیان اینکه بین فرهنگ شرق و غرب تفاوتی وجود دارد که غرب بیشتر به کلمه و گفتگو تأکید دارد و غرب به صحنه پردازی و فضاسازی گفت: در صورتی که به جزئیات آیین های بومی توجه کافی شود، امکان بازآفرینی آن ها به شکل تئاترهای امروزی وجود دارد. 

دکتر میثم زندی دیگر هنرمند برجسته تئاتر کشور نیز در این نشست عنوان کرد: اگر می خواهیم آیین های محلی را به شکل تئاترهای امروزی بازسازی کنیم باید بتوانیم آن ها را از حالت تکرار خارج کرده و با توجه به جزئیاتی که در آن ها هست، نگاه جدیدی ارائه دهیم به طوری که مخاطب دیگر شاهد آیین هایی که همه چیز آن از قبل قابل پیش بینی است نباشد.

وی با بیان اینکه پرهیز از تکرار عنصر اصلی تئاتر است که آن را در مقابل آیین قرار می دهد، گفت: اگر قرار است آیین به سمت تئاتر برود صاحب اثر باید با نگاه و منطق خودش دوباره به خلق آن اثر بپردازد به طوری که درنهایت شاهد کار جدیدی باشیم که برای مخاطب غافلگیری و شگفت زدگی را به همراه داشته باشد.

گفتنی است دومین کنگره ملی سربداران قرار است در اواخر آبان ماه در شهرستان های سبزار و داورزن برگزار شود.  بخش علمی این کنگره در دانشگاه حکیم سبزواری و بخش های آیینی  و اهدای نشان بین المللی سربداران در شهرستان داورزن اجرایی خواهد شد.