امیدسبزوار

دو مستند داستانی «بسامو» و «سبزوارمن» که ساخت آن ها در مردادماه گذشته با کارگردانی امیرحسین مرادی در سبزوار آغاز شده بود، پس از پایان فیلم برداری، به مرحله تدوین رسید.

امیرحسین مرادی در همین رابطه به امید سبزوار گفت: مرحله تدوین این دو مستند توسط نگار ولی نژاد یکی از تدوینگران تلویزیونی ایران و زیر نظر هنرمند با سابقه و صاحب سبک سبزواری آقای مجتبی اسماعیل زاده در تهران انجام می شود.

گفتنی است مجتبی اسماعیل زاده مشاور کارگردان این دو مستند داستانی است و سابقه بیش از دو دهه فعالیت در زمینه فیلم مستند را در کارنامه خود دارد.

مستندهای «بسامو» و «سبزوار من» با نام دیگر «سبزوار؛ از سر باید نوشت» درباره جنبه های مختلف تاریخی، فرهنگی، مشاهیر، مردم شناسی و اقتصاد منطقه سبزواربزرگ در حال تولید است و تهیه کنندگی آن را موسسه فرهنگی هنری کیاسبز بیهق برعهده دارد و دکتر سید نورالله رضوی نویسنده متن این دو اثر است.

با انجام اولین پرواز مسیر سبزوار – نجف – سبزوار در شهریورماه 1402 فهرست مقاصد پروازی فرودگاه سبزوار از ابتدا تا کنون به 5 مورد افزایش یافت. 

پرواز سبزوار – نجف به مناسبت ایام اربعین 103 مسافر (مجموعاً 206 نفر در دو پرواز رفت و برگشت) را در این مسیر بین المللی جابه جا کرد.

فرودگاه سبزوار که در سال 1382 با همت مردم (موسسه آبادانی دیار سربداران) وکمک مسئولان وقت به بهره برداری رسید، تا کنون عمده پروازهایش داخلی و در مسیر تهران بوده است. اما در کارنامه فعالیت این فرودگاه 4 شهر داخلی و خارجی دیگر نیز مشاهده می شود. 

فرودگاه سبزوار تا کنون  در داخل کشور به جز تهران، به جزیره کیش هم پرواز داشته است و اما مقاصد خارجی تنها فرودگاه نیمه غربی خراسان رضوی تا کنون شامل سه شهر بغداد و نجف در کشور عراق و دمشق در کشور سوریه می شوند.

بدین ترتیب تعداد مقاصد خارجی پروازهای فرودگاه سبزوار از تعداد مقاصد داخلی آن بیشتر بوده اما  تعداد پروازها و مسافران جا به جا شده در مسیرهای خارجی بسیار کمتر از مسیرهای داخلی بوده است.  

همچنین از آنجایی که پرواز سبزوار نجف توسط شرکت هواپیمایی سپهران انجام شد که تا کنون هیچ پروازی را در فرودگاه سبزوار انجام نداده بود، تعداد شرکت های هواپیمایی که تا کنون در فرودگاه سبزوار پرواز داشته اند نیز به 6 شرکت افزایش یافت.

پیش از این تنها شرکت های آسمان، آتا، ماهان، تابان و ایران ایر پروازهایی را در فرودگاه سبزوار انجام داده بودند و در شهریور 1402 شرکت سپهران نیز به این جمع اضافه شد.

با توجه به اینکه انجام موفقیت آمیز پرواز سبزوار – نجف – سبزوار در شهریور 1402 نشان داد این فرودگاه هیچ کمبود واقعی در زمینه استانداردهای لازم برای نشست و برخاست هواپیماها ندارد و حتی می تواند میزبان هواپیماهایی نظیر بوئینگ در پروازهای بین المللی باشد، امید می رود مسئولان مربوطه در شهرستان و استان عزمی جدی برای از سر گیری پروازهای دائمی فرودگاه سبزوار به مقاصد پر مسافر غرب خراسان نظیر تهران، کیش، عتبات عالیات و ... از خود نشان دهند.

 

امیرحسین مرادی کارگردان و بازیگر جوان سبزواری از ساخت دو مستند داستانی به نام های«به سامو» و «سبزوارمن» (سبزوار از سر باید نوشت) درباره این شهر خبر داد.

به گزارش امید سبزوار، این دو مستند داستانی به تهیه کنندگی موسسه فرهنگی هنری کیاسبز بیهق و کارگردانی امیرحسین مرادی ساخته می شود و نویسندگی آن را دکتر سید نورالله رضوی برعهده دارد.

مرادی در این رابطه به امید سبزوار گفت: برای ساخت این دو مستند داستانی مرحله پیش تولید در 3 ماه ابتدایی سال 1402 طی شده و فیلم برداری طی 10 روز در اواسط مردادماه انجام شده و انشاالله تا پایان شهریورماه نیز تدوین این دو اثر انجام می شود و در مهرماه شاهد رونمایی از آن خواهیم بود. 

امید سبزوار در خبرهای بعدی اطلاعات بیشتری درباره این دو اثر و دست اندرکاران ساخت آن را منتشر خواهد کرد.

 

 

 

خراسان‌رضوی- در آیین شهرهای دوستداران کتاب و هشتمین دوره جشنواره و انتخاب و معرفی پایتخت کتاب ایران سبزوار از استان خراسان رضوی به همراه 11 شهر دیگر به عنوان شهر دوستدار کتاب معرفی شد.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) در مشهد، در این مراسم که با حضور وزیر فرهنگ و ارشاداسلامی، معاون وزیر کشور سه شنبه ۲۴ مرداد ماه در مجموعه فرهنگی و هنری آزادی تهران، برگزار شد، تندیس و لوح با امضای وحیدی وزیر کشور و اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به مردم فرهیخته و کتابخوان شهر سبزوار بعنوان دوستدار کتاب اهدا شد.
 
در این مراسم سبزیان، مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان خراسان رضوی، ابراهیمی معاون استاندار و فرماندار ویژه سبزوار، محبی نماینده مردم سبزوار در مجلس،  حسین آبادی شهردار سبزوار، شجاع مقدم رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی سبزوار، مظلوم و ملوندی از اعضای شورای اسلامی شهرسبزوار، فلاحی رئیس اداره کتابخانه های عمومی سبزوار و ده نفر از انجمن ها و مروجین کتاب شهرستان سبزوار حضور داشتند.
 
سبزوار در 250 کیلومتری مشهد و در غرب استان خراسان رضوی واقع شده است و این شهر افراد مطرحی همچون ملاهادی سبزواری، دکتر علی شریعتی، حمید سبزواری پدر شعر انقلاب، فخرالدین حجازی مرد نطق های آتشین سید حسن نقیب زاده پدر ورزش پهلوانی سبزوار، محمود دولت‌آبادی آقای رمان ایران، دکتر سید محمد علوی مقدم چهره ماندگار کشوری در زمینه ادبیات، استاد محمود بیهقی محقق برجسته کشور، حسین قندی سلطان تیتر ایران، دکتر سید احمد سیادتی پدر معاصر طب اطفال ایران و دکتر بسکی پدر طبیعت ایران را در دوره معاصر به جامعه تحویل داده است.
 
هشتمین دوره جشنواره شهرهای دوستدار کتاب و انتخاب و معرفی پایتخت کتاب ایران امسال با رقابت 1۰۵ شهر برگزار که ۷۶ شهر به‌طور کامل مراحل ارسال مدارک و ثبت‌نام را طی کردند و 12 شهر منتخب شده که شهر سبزوار به همراه 11 شهر آمل، اصفهان، اوز، رابر، ارومیه، سمنان، شاهین‌شهر، صدرا، فومن، قزوین و کرج به عنوان شهر دوستدار کتاب و کاندیدای پایتختی کتاب ایران انتخاب شد.
 
رقابت بین این 12 شهر برای کسب عنوان پایتختی کتاب تا شهریور ماه ادامه خواهد داشت. تاکنون در هفت دوره برگزاری این برنامه به ترتیب شهرهای اهواز از استان خوزستان سال 1394، نیشابور از استان خراسان رضوی در سال ۱۳۹۵،  بوشهر از استان بوشهر در سال ۱۳۹۶، کاشان از استان اصفهان در سال ۱۳۹۷، یزد از استان یزد در سال ۱۳۹8 ، شیراز از استان فارس در سال 1399 و سنندج از استان کردستان در سال 1400 توانسته‌اند عنوان «پایتخت کتاب ایران» را کسب کردند.

 

 

 

 

 

 

 

امید برومندی:

هر گاه استعداد کودکی در هر زمینه ای شکوفا می شود و او در سنین پایین می درخشد و موفقیت هایی کسب می کند، قطعا نیمی از موفقیت او مرهون وجود بزرگترهایی دلسوز و خوش فکر است که توانسته اند استعدادهای فرزند دلبندشان را به درستی شناسایی و سپس شکوفا کنند. 

ریحانه حارث آبادی هنرمند نونهال تئاتر سبزوار هم که این شب ها تئاتر سوگنامه سهراب را در حال اجرا دارد، بی شک از این قاعده مستثنا نیست. او این شانس را داشته که علاوه بر استعداد و توانمندی های ذاتی، مادری خردمند و دلسوز داشته باشد که مسیر موفقیت را برایش هموار کند.

خانم زهره محمدی مادر ریحانه که خودش هم پابه پای دخترش برای آماده کردن این تئاتر آموزش دیده و زحمت کشیده و در نهایت کارگردانی اثر را خودش برعهده گرفته است، از اصلی ترین انگیزه اش برای سوق دادن ریحانه به سمت این فعالیت چنین می گوید:

خانواده ما به دلیل بیماری شدید همسرم که چند سال هم به طول انجامید با بحران سختی روبه رو بود و از وقتی که مطمئن شدم پدر ریحانه به زودی ما را ترک خواهد کرد و فرزندم باید در سن کودکی با چنین داغ سنگینی مواجه شود، تصمیم گرفتم استعدادهای هنری او را در زمینه شعر و قصه گویی و نمایش که از بچگی این ظرفیت ها را از خود نشان داده بود، پرورش بدهم و خصوصا او را با شاهنامه آشنا کنم تا از طریق آثار فاخر ادبیات ایران با موضوع سوگ و رنج هایی که بسیاری از انسان ها در زندگی می بینند،  آشنا شود و بفهمد که هر چقدر هم مصیبت های زندگی بزرگ باشد باز هم انسان می تواند خود را قوی کند و با آن مواجه شود و بر رنج ها غلبه کند.

خوشبختانه در این مسیر انسان های خوبی هم سر راه ما قرار گرفتند که به رشد و پرورش استعدادهای ریحانه کمک کردند از جمله آقای دانایی، خانم شیرازی و سپس آقای محمد اکبری، آقای محسن کفاش و آقای امیر منجی برای تهیه این تئاتر، نوشتن نمایشنامه، و خلق یک سری حرکت ها و نوع بیان و آموزش های لازم دیگر به من و ریحانه آموزش های زیادی دادند.

خانم محمدی اکنون از این درخشش ریحانه بسیار خوشحال است و می گوید:

مطمئنم روح پدر ریحانه هم که حدود یک سال است از آسمانی شدنش می گذرد، از دیدن این موفقیت دخترمان شاد می شود و من هر چقدر بتوانم به ریحانه برای کشف و شکوفایی بیشتر استعدادهایش کمک می کنم.

گفتنی است تئاتر سوگنامه سهراب از 11 تا 15 مرداد 1402 هر شب در پلاتوی امیرشاهی سبزوار اجرا می شود.  

 

 

 

 

امید برومندی:

تئاتر سوگنامه سهراب این شب ها با هنرنمایی، ریحانه حارث آبادی، هنرمند نونهال سبزواری در محل پلاتوی امیرشاهی این شهر برپاست و بازی روان و قدرتمند او تحسین بسیاری از هنردوستان را برانگیخته است.

جالب اینجاست که این نخستین تجربه نمایشی ریحانه است و می تواند نویدبخش آینده ای روشن برای او در عرصه هنر تئاتر باشد. به همین مناسبت پس از مشاهده اجرای او به سراغش رفتم و مصاحبه ای کوتاه با او انجام دادم که در ادامه می خوانید:

ریحانه در این مصاحبه کوتاه گفت: برای تئاتر سوگنامه سهراب یک ماه تمرین کرده و در این مسیر از آموزش ها و کمک های آقایان محمد اکبری رئیس انجن نمایش شهرستان و همچنین آقای امیر منجی بهره گرفته است.

او پیش از این توسط مادرش با شاهنامه خوانی آشنا شده بود و سال گذشته تصمیم گرفتند ماجرای رزم رستم و سهراب را برای شرکت در جشنواره تئاتر بازیگری تک سبزوار، به تئاتر تبدیل کنند که اتفاقا با همین تئاتر موفق شد که در ردیف برگزیدگان آن جشنواره قرار بگیرد.

ریحانه بعد از این تجربه، دوست دارد تئاترهای دیگری با الهام از شخصیت های شاهنامه را کار کند و پیش از همه گردآفرید در اولویت اوست.

این هنرمند نونهال تأکید کرد که فعالیت تئاتری او هیچ تأثیر منفی بر تحصیل و تکالیف مدرسه ایش نگذاشته و حتی آنقدر در دس هایش موفق است که به معلم کوچولوی کلاسشان معروف شده است.

گفتنی است در شب اول اجرای سوگنامه سهراب، که مخصوص اصحاب فرهنگ و هنر و اصحاب رسانه سبزوار برگزار شد، بعضی از تماشاچیان برای حمایت و تشویق این هنرمند نونهال هدایای مادی و معنوی متعددی را برای او در نظر گرفتند. به طور مثال رضا شجاع مقدم رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی سبزوار مبلغ یک میلیون تومان وجه نقد، حمید شرافت استاد پیشکسوت خوشنویسی سبزوار قول یک دوره رایگان کلاس آموزش خوشنویسی، ابوالفضل طبسی هنرمند شاهنامه خوان سبزواری دوره رایگان کلاس های شاهنامه خوانی، آقای دانایی چند جلد کتاب آشنایی با شخصیت های شاهنامه و خانم شیرازی و چند تن دیگر از هنرمندان و هنردوستان حاضر نیز هر یک هدایا و جوایزی را برای او در نظر گرفتند.

کافه رستوران کاج سبزوار نیز از حامیان مالی این برنامه بود.

تئاتر سوگنامه سهراب تا یکشنبه شب 15 مردادماه در محل پلاتوی امیرشاهی سبزوار اجرا می شود و شهروندان هنردوست و فرهیخته سبزواری می توانند با خریدن بلیط و تماشای این نمایش از این هنرمند نونهال شهرمان و ازدیگر عوامل و دست اندرکاران او در این تئاتر حمایت کنند.

 

امید برومندی:

در فصل سبز تئاتر سبزوار یکی از هنرمندانی که تماشای هنرنمایی او عجیب به دل می نشیند، ریحانه حارث آبادی، هنرمند نونهالی است که با اجرای اولین نمایش خود به نام سوگنامه  سهراب، خوش درخشیده است.

البته ریحانه در این موفقیت تنها نیست بلکه مادرش نیز در جایگاه کارگردان، در موفقیت دخترش سهیم است.

داستان تئاتر سوگنامه سهراب، از پسرکشی ناآگاهانه رستم شاهنامه به پدران غیرتمندی می رسد که در حماسه هشت ساله دفاع مقدس آگاهانه کشته شدند تا پسران و دختران این سرزمین با عزت زنده بمانند. ماجرایی که حتی از دفاع مقدس و ماجرای فتح خرمشهر هم به زمان ما نزدیک تر می شود و تا حادثه متروپل آبادان جلو می آید و هر چند ممکن است در ذهن مخاطب برای ربط دادن دقیق سه داستان رستم و سهراب و دفاع مقدس و متروپل آبادان ابهاماتی به وجود بیاید (چنانکه در ذهن اینجانب چنین ابهاماتی به وجود آمد)، اما بازی بسیار حسی و پر از حلاوت ریحانه حارث آبادی و موسیقی مناسب متن و احتمالا سایر عوامل حرفه ای موثر در این تئاتر، در مجموع توانست نمایش خوبی را خلق کند.

ازی ریحانه حارث آبادی هنرمند خردسالی که در حدود یک سال اخیر داغ از دست دادن پدر را هم تجربه کرده است، در این نمایش علاوه بر لحن و حرکات حماسی لازم برای روایت شاهنامه و لحن و حرکات سرشار از احساس در مواقع صحبت از عشق دختر به پدر، در عین حال شیطنت ها و طنازی های دلنشین دخترانه ای هم دارد که باعث تلطیف حزن داستان شده و برای چند مرتبه در طول نمایش لحظات نشاط آوری را فراهم می آورد که می تواند تماشاچی را در میانه یک نمایش تراژیک به لبخند وا دارد.

همه اینها نشان می دهد ریحانه حارث آبادی می تواند پدیده جدیدی در تئاتر سبزوار باشد. ستاره ای که تازه شروع به درخشیدن کرده و لازم است که در راه تبدیل شدنش به ماه مجلس، راهنمایان و حامیان دلسوزی از اهل فن داشته باشد تا این استعداد هنوز بالقوه را به خوبی بالفعل کنند.

خوشبختانه در شب نخست اجرای سوگنامه سهراب در پلاتو امیرشاهی سبزوار، علاوه بر کافه رستوران کاج که حامی مالی این برنامه بود، تعدادی از اساتید و فرهیختگانی که تماشاچی اجرای این هنرمند نونهال بودند نیز سعی کردند حمایت های مالی و معنوی ارزشمند دیگری را داشته باشند. همچنین همه همشهریان هنردوست سبزواری می توانند دست کم با خرید بلیط های این نمایش و تماشای آن، به نوبه خود از این هنرمند نوظهور حمایت کنند.

در مطلب بعدی، مصاحبه کوتاهی که با ریحانه حارث آبادی و مادرش درباره چگونگی شکل گیری این اثر موفق داشتم را، مطالعه خواهید کرد.

 

 

 

 

 

 

 

امید برومندی :

 اجرای تئاتر خورشید این شب ها همزمان با فصل سبز تئاتر سبزوار، نوید بخش طلوع نیمه ناپیدای یک هنرمند قابل و یک ستاره پر استعداد در عرصه هنرهای نمایشی غرب خراسان است. 

تئاتری فاخر که از مصیبت معدن یورت گلستان تا رنج اقتصادی گسترده ای را روایت می کند که سالهاست بر زندگی بسیاری از ایرانیان سایه انداخته و محمد حسن شمس آبادی در نقش پدری که به عشق فراهم آوردن اولیه ترین نیازهای زندگی خود و تنها دخترش و بازگرداندن همسرش در نبرد پر درد و داغ زندگی گیر افتاده، به خوبی از پس ایفای نقش و انتقال حس برآمده است. 

نقش آفرینی ای که احتمالا در نظر هر مخاطبی حس احترام بالایی را هم نسبت به این بازیگر توانمند و هم نسبت به تمام مردان و پدران سخت کوشی بر می انگیزد که زیر بار فشارهای اقتصادی کمرهایشان خم شده اما همچنان می کوشند که بایستند و پشتیبان محکم خانواده خود باشند.  

محمد حسن شمس آبادی را تا قبل از این، عمدتاً با طنازی های هنرمندانه اش در نمایش های کمدی سبزوار می شناخیتم. حتی تنها حضور قبلی او در نمایش تراژیک شاه کشی به کارگردانی محمد اکبری، هم باز در نقشی کمیک بود. اما تئاتر خورشید، جنبه دیگری از توانمندی های این هنرمند جوان اما پر سابقه در عرصه نمایش غرب خراسان را نشان داد که امید می رود در آینده این جنبه دیرتر شناخته شده و پنهان مانده این هنرمند قابل در آثار نمایشی سبزوار بیشتر مورد توجه قرار بگیرد. 

گفتنی است تئاتر خورشید به کارگردانی محمد حسن شمس آبادی، تهیه کنندگی ام البنین نجفی، نویسندگی محسن کفاش و همکاری انجمن هنرهای نمایشی سبزوار و تعدادی دیگر از هنرمندان تئاتر دیار سربداران برای جشنواره بازیگری تک سبزوار آماده شده بود که موفق به کسب مقام در آن جشنواره شد و در حال حاضر با حمایت مالی رستوران – فست فود کاج سبزوار از 11 تا 15 مرداد هر شب در محل پلاتو امیرشاهی مجتمع فرهنگی هنری اسرار برای تماشای عموم روی صحنه می رود.

محمد حسن شمس آبادی در شب اول اجرای این تئاتر، آن را به مناسبت نزدیکی به 17 مرداد روز خبرنگار به اصحاب رسانه سبزوار تقدیم کرد.

یک پیشنهاد:
هر چند تئاتر خورشید توسط هنرمندان سبزواری و در شهر سبزوار تولید شده است، اما با توجه به مضمون آن و اشاره های متعددی که به ماجرای غم انگیز معدن یورت گلستان دارد، در واقع در قامت یک اثر ملی است و پیشنهاد می شود در مدت اجرای این اثر در سبزوار، از خانواده های قربانیان معدن یورت و هنرمندان تئاتر استان گلستان برای تماشای این اثر دعوت به عمل آید و یا در آینده، این تئاتر برای اجرا به شهرهای دیگر از جمله به استان گلستان هم برده شود تا زمینه تعامل و ارتباط متقابل فرهنگی و هنری بین این دو ناحیه از کشور فراهم آید.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فرودگاه سبزوار به عنوان تنها فرودگاه نیمه غربی خراسان اگرچه اکنون چندین ماه است که هیچ پرواز ورودی و خروجی نداشته اما در این مدت شاهد انجام یک سری عملیات عمرانی از جمله بازسازی نمای ساختمان ترمینال فرودگاه بوده است.

نمای جدید ترمینال فرودگاه سبزوار اگرچه ظاهری امروزی دارد، اما در هنگامه تعطیلی پروازها، غریب و مهجور واقع شده و چشم انتظار رفت و آمد مسافران است. چنانکه همه می دانیم، مهمترین کارکرد یک فرودگاه انجام پرواز و جابه جایی مسافر و بار در مسیرهای هوایی است اما در حال حاضر این عملکرد در دومین فرودگاه خراسان رضوی به دلایلی نامعلوم تعطیل است و مردم غرب خراسان از خدمات آن محرومند. امید می رود به زودی با برقراری مجدد پروازها نقش و کارکرد اصلی این فرودگاه به آن بازگردد. 

فرودگاه سبزوار بین سال های 1376 تا 1382 با همت مردم سبزوار احداث شد. در آن زمان سبزواری ها برای انجام این کار بزرگ هیأت امنایی مردمی تشکیل دادند که بعدها به موسسه آبادانی دیار سربداران تبدیل شد و پروژه توسعه ای و عام المنفعه متعددی را در غرب خراسان انجام داد. 

فرودگاه سبزوار از زمان افتتاح تا پایان سال 1400 موفق به انجام 5738 پرواز و جابه جایی 414610 مسافر(نزدیک به نیم میلیون نفر) به همراه 2508 تن بار شده است و یکی از زیرساخت های مهم توسعه غرب خراسان محسوب می شود. 

در حال حاضر در استان پهناور خراسان رضوی با جمعیت 6 میلیون نفری 3 فرودگاه در شهرهای مشهد، سبزوار و گناباد وجود دارد. شهرستان سرخس هم دارای فرودگاهی است که در حال حاضر فعال نیست.

قسمت چهارم:

 

۲ تأثیر کارگزاران حکومت مرکزی

افزون بر مسئله نبود امنیت در دوره پیشا قرارداد آخال، یکی دیگر از موانع توسعه تجاری و ارتباطی سبزوار در این دوره نحوه حکمرانی و روابط حکمرانان با حکومت مرکزی بود. خود فرمان نبودن شهر سبزوار، دست کم در بعد سیاسی این شهر را متأثر از اوضاع سیاسی حکومت مرکزی میکرد و این موضوع بر اوضاع اقتصادی آن تأثیر داشت. توسعه یا افول شهر نشینی تأمین امنیت یا نبود ثبات سیاسی، مالیاتهای مضاعف و سنگین یا بخشودگیهای مالیاتی، زوال یا توسعه کشاورزی می توانست افول یا رشد شهرهای غیر خود فرمان را در پی داشته باشد. اگر حکومت از اقتدار مناسب برای اداره کشور برخوردار و درصدد تقویت بنیه اقتصادی کشور بود و تنها به تأمین مخارج خود از هر طریقی نمی اندیشید امید بهبود وجود داشت. در غیر این صورت حاکم شهر در قلمرو خود فعال مایشاء بود و عملکرد خوب یا بد او جنیه شخصی پیدا میکرد. تنها دغدغه او تأمین مالیاتی بود که باید به خزانه حکومت مرکزی می پرداخت. نیروهای محلی نمیتوانستند به طور مستمر حاکم را بر اساس منافع محلی وادار به اتخاذ تدابیر مناسب کنند. البته اعتراضهای دیرهنگام به حاکمی که در اجحافات خود دچار افراط میشد امکان پذیر بود، اما این اعتراضها در لحظات آخر آنجا که کارد به استخوان میرسید، انجام میشد و نمی توانست کنترل و محدودیت دائمی حاکم را در پی داشته باشد و رفتار او را بر اساس مصالح شهر تغییر دهد.

 نمونه ای از تأثیرات نظام شه پدری در ناحیه سبزوار سرگذشت حکومت شاهزاده ارغون میرزا در سالهای آخر سلطنت فتحعلی شاه در سبزوار است. او دو سه سال در این ولایت ماند و با رشادت و بی باکی منطقه را از آسیب خوانین پیرامون حفظ کرد اما در این رفتارهای بی باکانه فرقی بین دوست و دشمن نمی گذاشت و با عابرین و مجاورین رفتاری به سیاق ترکمانان قطاع الطریق میکرد و همواره اوقات از این قبیل رفتارهای ناهنجار به عمل می آورد.» تا اینکه در سال 1246ق /۱۸۳۱م اهالی سبزوار از بدرفتاری کارگزاران او به تنگ، آمده علیه او شورش کردند. شاهزاده مصلحت را در فرار دید. به دامغان رفت و از راه بیابان جندق نزد شاه رفت اما از ترس شاه به اصطبل شاهی پناهنده شد و سرانجام با وساطت بزرگان مورد عفو قرار گرفت. برعکس این مورد در سالهای پایانی دوره قاجار روی داد. این بار مردمی که با اقدامات حاکم مخالف بودند به قول خودشان نتوانستند از تلگراف برای رساندن اعتراضاتشان به حکومت مرکزی استفاده کنند. آنها مجبور شدند عریضه خود را از طریق پستخانه شاهرود به تهران ارسال کنند.

در عصر صفوی حاکم سبزوار وزیر کل خراسان هم بود. این منصب با توجه به اینکه منصبی کشوری از نوع مالی محسوب میشد موید اهمیت اقتصادی سبزوار است. پس از سقوط صفویه، فروپاشی ساختار سیاسی حکومت مرکزی بر ساختار اقتصادی کشور و به تبع آن اقتصاد سبزوار تأثیر گذاشت.

 سیاست تک ساحتی نادر شاه در توجه افراطی به نیروهای نظامی از طریق فشار مالیاتی به بخشهای کشاورزی و دامداری اقتصاد کشور را به زیان بخشهای تولیدی پیش برد. سبزوار از زمان مرگ نادر شاه در تصرف اللهیارخان قلیچی بود. قلیچیها شعبه ای از اویماق تعتمش و از بزرگترین قبایل دشت قبچاق به شمار میرفتند. درگیریهای اللهیارخان با حاکمان پیرامون سبزوار و حکومت مرکزی مجالی برای رونق تجارت و فعالیت اقتصادی باقی نمی گذاشت. اگرچه او چند قلعه را به منظور استقلال خود از حکومت مرکزی مستحکم کرد، اقتدار زیادی نداشت و همیشه در معرض حملات و آسیبهای امرای پیرامون بود. در اوایل حکومت فتحعلی شاه او در برابر حکومت مرکزی ایستاد، اما مقاومتش در برابر مرکز سرانجام خوشی نداشت. سپاهیانی که از سوی حکومت مرکزی برای سرکوب او اعزام شدند « به تخریب قری و مزارع و قنوات و باغات حوالی سبزوار» اقدام کردند. این اقدام سپاهیان شاه از تأثیرات منفی نظام شه پدری بر ساختار اقتصادی ناحیه سبزوار بود. 

پس از کنار گذاشته شدن خاندان قلیچی حکومت سبزوار به شاهزادگان قاجار واگذار شد. به نظر میرسد این شاهزادگان یا به طور مستقیم از پایتخت منصوب میشدند یا آن طور که در اواخر عصر قاجار مرسوم بود، گاهی از جانب حاکم خراسان که منصوب شاه بود انتخاب می شدند. ادامه دارد...

 

برگرفته شده از مقاله واکاوی نقش تجاری سبزوار در دوره قاجار به قلم دکتر یعقوب تابش و دکتر فاطمه احمدوند