امیدسبزوار

شماری از مالکان شهرک مسکونی – ویلایی سجادشهر سبزوار امروز به مناسبت هفته درختکاری و منابع طبیعی اقدام به کاشت نهال در این شهرک خوش آتیه در شمال شهر سبزوار کردند.

به گزارش امید سبزوار مالکین سجادشهر که در دو سال گذشته با مشکل عجیبی از جانب برخی مسئولان اجرایی و قضایی شهرستان مواجه گردیده و بدون هیچ دلیل قانونی و بی هیچ توجیه منطقی، از حق خود برای خرید و فروش و دخل و تصرف از زمین های قانونی شان محروم شده بودند، به تازگی و بر اثر دادخواهی هایی که نزد مدیرکل دادگستری خراسان رضوی و برخی دیگر از مدیران استانی کردند، سرانجام بخشی از مشکلاتشان مرتفع گردید، اکنون به شکرانه این گشایشی که در حال وقوع است، در آخرین هفته های سال گرد هم جمع شدند و با انجام درختکاری، امیدشان به آینده را نشان دادند.

گفتنی است علی رغم ادعایی که برخی مسئولان در دو سال گذشته مطرح کرده اند، بر اساس اسناد معتبر موجود در دست همه مردم و مدیران مربوطه، در مراحل جانمایی، نقشه کشی و خرید و فروش زمین های سجادشهر از زمانی که این اراضی به موسسه آبادانی دیار سربداران واگذار شده و به تدریج به دست مردم افتاده، در 20 سال گذشته هیچگونه تخلف و ابهامی وجود نداشته است و مردم با داشتن سندهای کاداستری، معتبرترین نوع سند در جمهوری اسلامی ایران، طبیعتا حق هر گونه اعمال مالکیت و دخل و تصرف در زمین هایشان را دارند.

لازم به توضیح است، سجادشهر در شمال شهر سبزوار و در مجاورت غرب توحیدشهر واقع شده و به نظر می رسد قرار است به یکی از نواحی ویلایی نشین و لوکس در شهر سبزوار تبدیل شود. ظاهرا سجادشهر و توحیدشهر از آخرین محدوده هایی هستند که در طرح جامع فعلی شهر سبزوار امکان پیشروی این شهر را به سمت شمال میسر می کنند و همین موضوع می تواند بر ارزش و اهمیت این شهرک مسکونی بیافزاید.

تاثیرگذاری « طبقه اجتماعی»، «اعتماد سیاسی » و «وضعیت تاهل» بر مشارکت سیاسی  زنان سبزواری

مشارکت سیاسی زنان یکی از موضوعات مهمی است که در حوزه های گوناگون علوم اجتماعی و سیاسی به آن توجه خاص می شود. در همین راستا مدتی قبل الهه رامشینی کارشناس ارشد روابط عمومی دانشگاه حکیم سبزواری که خود از بانوان فعال در عرصه های اجتماعی، رسانه ای و فرهنگی سبزوار و دانش آموخته فوق لیسانس علوم ارتباطات اجتماعی است، پژوهشی پیرامن مشارکت سیاسی زنان ایرانی به صورت مطالعه موردی در شهر سبزوار انجام داده است.

این اولین پژوهش علمی و دانشگاهی در سبزوار است که نقش و مشارکت سیاسی زنان در انتخابات را به شیوه جامعه شناختی مورد بررسی قرار می دهد.

 از آنجایی که در ایام نزدیک به انتخابات دوازدهمین دور مجلس شورای اسلامی هستیم، در این مجال بد نیست نگاهی به بخش هایی از این پروژهش داشته باشیم:

ادعاهای جهانی بر این امر تاکید دارند که زنان در مقایسه با مردان از علاقمندی کمتری نسبت به مشارکت در امور سیاسی برخوردارند. این ادعا توسط پژوهش ها و مطالعات انجام شده در کشورهای محتلف مورد تایید قرار گرفته است.

در ریشه یابی علل مشارکت محدود زنان در صحنه های سیاسی به عوامل اجتماعی مختلفی برمی خوریم که برخی از این عوامل از عمومیت برخوردارند و برخی نیز خاص زنان هستند. این مطالعه عوامل اجتماعی موثر بر مشارکت ( سیاسی) زنان سبزواری در انتخابات مجلس شورای اسلامی  1398 را مورد بررسی قرار داده است.

تحقیق مذکور با استفاده از روش توصیفی و به شیوه پیمایشی انجام گرفت. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه ی زنان شهر سبزوار در گروه سنی 81-46به تعداد تقریبی بالغ بر 15هزار نفر بود که با استفاده از جدول مورگان، تعداد 400 نفر پاسخ دهندگان نهایی پژوهش را تشکیل داده بودند و جهت جمع آوری اطلاعات در این پژوهش از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است.

نتایج این پژوهش نشان داد:

وضعیت تاهل بر مشارکت سیاسی زنان سبزواری تاثیرگذار است. زنان متاهل سبزواری درمقایسه با زنان مجرد دارای اعتماد بیشتری به ارکان سیاسی کشور هستند و بیشتر در مشارکت سیاسی در فضای موجود رغبت نشان می دهند .

عضویت  زنان سبزواری در تشکل های اجتماعی از طریق کارکرد آن با خرده نظام اجتماعی در ارتباط است و  آنان را نسبت به مشارکت اجتماعی و سیاسی آگاه می کند و بر مشارکت سیاسی آنان موثر است .

همچنین گرایش و نگاه مثبت خانواده به مشارکت در فعالیت های سیاسی با مشارکت زنان سبزواری رابطه دارد یعنی هر چه خانواده نسبت به مسایل سیاسی آگاهی بیشتری داشته باشد و در جریان تعاملات خانوادگی، افراد خانواده در جریان این مسایل قرار بگیرند؛ رغبت و علاقه به مشارکت درامور سیاسی کشور در بین افراد خانواده افزایش می یابد.

موقعیت طبقاتی زنان سبزواری (طبقه اجتماعی) بر میزان مشارکت سیاسی آنها تاثیرگذار است؛ پایگاه طبقاتی از جمله موارد تاثیرگذار بر میزان مشارکت زنان است. می توان گفت هر چه زنان جامعه از نظر ارزشهای مشترک، حیثیت، فعالیت های اجتماعی و میزان ثروت در موقعیت بهتری باشند، میزان مشارکت سیاسی در آنها بیشتر است.

بین اثربخشی سیاسی (اعتماد سیاسی) زنان سبزواری و مشارکت سیاسی آنها نیز رابطه وجود دارد؛ می توان گفت اعتماد به شکلی مستقیم بر روی انواع خاصی از مشارکت سیاسی اعمال نفوذ می کند و زنانی که به ارکان سیاسی موجود اعتماد داشته اند، بیشتر در فعالیت های سیاسی مشارکت نموده اند.

بنابراین یافته های تحقیق حاکی از آن بود که عضویت زنان در نهادهای مدنی و انجمن های داوطلبانه، موقعیت طبقاتی زنان (طبقه اجتماعی)، اثربخشی سیاسی (اعتماد سیاسی) زنان، وضعیت تاهل، نگرش و نگاه خانواده به مشارکت سیاسی برمشارکت سیاسی زنان سبزواری رابطه دارد .

یادتان هست چند وقت قبل یک رسانه نیشابوری در مطلبی شیطنت آمیز، ادعا کرد سبزوار هیچ جای گردشگری ندارد؟ 

آن زمان احساسات همه سبزواری هایی که غیرت شهردوستی دارند، جریحه دار شد و بعضی رسانه های محلی سبزوار واکنش هایی نشان دادند. اما واقعا چرا یک رسانه مغرض از شهر رقیب اجازه چنین جسارتی را به خود میدهد؟ دلیلش مشخص است، پتانسیل های تاریخی، فرهنگی و گردشگری سبزوار کم نیست اما واقعا بسیاری از آنها به حال خود رها شده اند و مسئولان آن ها را از بالقوه به بالفعل تبدیل نمیکنند. مثلا:

1-     سالهاست طرح اتصال امامزاده شعیب به کمربندی جنوب شهر که میتواند باعث جذب شمار زیادی از زائران و مسافران جاده تهران – مشهد به داخل سبزوار بشود، در حد حرف باقی مانده.

2-    تپه باستانی دامغانی با چند هزارسال قدمت تاریخی و کشف اسکلت و کوزه و آثار معماری ارزشمند، بعد از مدتی حفاری به حال خود رها شد.

3-    مدرسه فخریه قدیمی ترین مدرسه ایران با قدمت 1100 ساله در مرکز شهر سبزوار میتوانست به موزه تعلیم تربیت اسلامی و یک جاذبه گردشگری تبدیل شود اما امروز منزوی شده و حتی اجازه بازدید عموم را نمیدهد.

4-    آرامگاه حمید سبزواری پدر شعر انقلاب میتوانست دارای المانی شکیل باشد و یک فرهنگسرا و موزه و نمایشگاه کنارش ایجاد شود، اما فقط در حد یک سنگ قبر ساده باقی مانده است.

5-    بنای یادبود کاشفی که المان زیبایی است در یک محوطه تنگ بدون فضاسازی زیبا رها شده و در این سالها هیچ طرحی برای توسعه آن اجرا نشده است.

6-    آرامگاه سهراب شاهنامه در باغ ملی سبزوار میتوانست به یک مجموعه عظیم تاریخی و فرهنگی تبدیل شود، اما به تازگی شهرداری سبزوار اعلام کرده قصد دارد در نزدیکی آن پارکینگ طبقاتی بزند! شهرداری فقط میگوید در طرح پارکینگ طبقاتی به خود آرامگاه فعلی سهراب آسیبی وارد نمیشود، اما به این فکر نمیکند که چنین مکانی نیاز به چشم انداز زیبا و محیط وسیع تر و ابنیه جانبی دارد نه اینکه یک پارکینگ طبقاتی را در کنار آن بنا کنیم و کلا چشم انداز آن را از بین ببریم و کاری کنیم که در پس زمینه گردشگرانی کنار ارامگاه اسطوره ای سهراب یک سازه نامتجانس و بی ربط خودنمایی کند و طبیعتا به ابهت و شکوهی که باید برای این مکان به وجود بیاوریم ضربه ای سنگین بزند.

7-    ...

اگر موارد بیشتری به ذهنتان میرسد شما هم به این فهرست اضافه کنید.

ناگفته پیداست وقتی ما خودمان قدر داشته هایمان را نمیدانیم، دیگر از مردم شهری که همیشه با سبزوار رقابت داشته اند، چه انتظاری میتوان داشت؟

 در محوطه انتهایی باغ ملی سبزوار، نزدیک به ساختمان شهرداری، سکوی ساده ای قرار دارد که طبق منابع و مستندات معتبر تاریخی،  یادگار روزگاران بسیار دور ایران زمین است. 
 
سکویی که محل دفن سهراب پسر رستم دستان است و اگرچه تا کنون واقعا مهجور باقی مانده و بسیاری از سبزواری ها حتی از وجود آن خبر ندارند اما واقعیت این است که این قسمت از شهر امروزی سبزوار که در گذشته به میدان دژ سپید شهرت داشته، میزبان یکی از رویدادهای مهم باستانی و پهلوانی ایران بوده است که داستانش از هزاران سال قبل تا کنون به لطف روایت زیبای شاهنامه فردوسی نزد ایرانیان و جهانیان بازگو میشود.
 
 خوشبختانه در یک دهه اخیر حرکت هایی برای احیای این محل انجام شد و اولین قدم آن نصب مجسمه نبرد رستم و سهراب در باغ ملی سبزوار بود. اما احداث این مجسمه تنها یک بخش کوچک از پروژه بزرگی بود که مسئولان سبزوار در آن زمان برای این مکان مد نظر داشتند.
 
در آن زمان قرار بود در محل  آرامگاه سهراب با الهام از شکل باستانی آن که روزگاری محل دژ سفید بیهق بوده است، میدانگاهی بزرگ با المان های ویژه طراحی و احداث شود و محلی برای اجرای برنامه های فرهنگی و آیینی و شاهنامه خوانی فراهم آید که به یکی از جاذبه های سبزوار برای گردشگران داخلی و خارجی تبدیل شود. به همین منظور توسط مسئولان وقت، محل حمام قدیمی شهرزاد در خیابان سینما بهمن که یکی از املاک مجاور شهرداری و باغ ملی سبزوار است، خریداری شد و ایده و طرح اولیه آن ریخته شد، اما با تغییر مدیران شهری، اجرای این طرح به تاخیر افتاد.
 
حالا خبرهایی به گوش می رسد که شهرداری تصمیم دارد آن محل را به جای احیای آرامگاه سهراب به احداث پارکینگ طبقاتی اختصاص دهد!
 
پخش شدن این خبر بین مردم، باعث نگرانی دوستداران میراث فرهنگی و تمدنی ایران شده است. مردم سبزوار با  اینکه اجرای پروژه آرامگاه سهراب به واسطه نبود اعتبار کافی یا کم توجهی مسئولان وقت به این گونه طرح های مثبت فرهنگی و گردشگری، به تاخیر بیافتد، کنار آمده بودند، اما اینکه کلا چنین پروژه ای منتفی و به یک پارکینگ تغییر کاربری بدهد، تأسف آور است.
 
امیدواریم اگر اعضای فعلی شورای شهر سبزوار و مسئولان کنونی شهرداری همت و پول کافی برای اجرای این طرح فرهنگی و گردشگری مهم را ندارند، دست کم آن را همینطور به حال خود رها کنند تا بالاخره زمانی برسد که مدیرانی خوشفکر و توانمند این پروژه را اجرایی کنند. به هرحال آنچه مسلم است این است که تبدیل یک طرح و پروژه فرهنگی به یک پارکینگ به هیچ عنوان منصفانه و قابل قبول نیست.

خراسان‌رضوی- در آیین شهرهای دوستداران کتاب و هشتمین دوره جشنواره و انتخاب و معرفی پایتخت کتاب ایران سبزوار از استان خراسان رضوی به همراه 11 شهر دیگر به عنوان شهر دوستدار کتاب معرفی شد.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) در مشهد، در این مراسم که با حضور وزیر فرهنگ و ارشاداسلامی، معاون وزیر کشور سه شنبه ۲۴ مرداد ماه در مجموعه فرهنگی و هنری آزادی تهران، برگزار شد، تندیس و لوح با امضای وحیدی وزیر کشور و اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به مردم فرهیخته و کتابخوان شهر سبزوار بعنوان دوستدار کتاب اهدا شد.
 
در این مراسم سبزیان، مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان خراسان رضوی، ابراهیمی معاون استاندار و فرماندار ویژه سبزوار، محبی نماینده مردم سبزوار در مجلس،  حسین آبادی شهردار سبزوار، شجاع مقدم رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی سبزوار، مظلوم و ملوندی از اعضای شورای اسلامی شهرسبزوار، فلاحی رئیس اداره کتابخانه های عمومی سبزوار و ده نفر از انجمن ها و مروجین کتاب شهرستان سبزوار حضور داشتند.
 
سبزوار در 250 کیلومتری مشهد و در غرب استان خراسان رضوی واقع شده است و این شهر افراد مطرحی همچون ملاهادی سبزواری، دکتر علی شریعتی، حمید سبزواری پدر شعر انقلاب، فخرالدین حجازی مرد نطق های آتشین سید حسن نقیب زاده پدر ورزش پهلوانی سبزوار، محمود دولت‌آبادی آقای رمان ایران، دکتر سید محمد علوی مقدم چهره ماندگار کشوری در زمینه ادبیات، استاد محمود بیهقی محقق برجسته کشور، حسین قندی سلطان تیتر ایران، دکتر سید احمد سیادتی پدر معاصر طب اطفال ایران و دکتر بسکی پدر طبیعت ایران را در دوره معاصر به جامعه تحویل داده است.
 
هشتمین دوره جشنواره شهرهای دوستدار کتاب و انتخاب و معرفی پایتخت کتاب ایران امسال با رقابت 1۰۵ شهر برگزار که ۷۶ شهر به‌طور کامل مراحل ارسال مدارک و ثبت‌نام را طی کردند و 12 شهر منتخب شده که شهر سبزوار به همراه 11 شهر آمل، اصفهان، اوز، رابر، ارومیه، سمنان، شاهین‌شهر، صدرا، فومن، قزوین و کرج به عنوان شهر دوستدار کتاب و کاندیدای پایتختی کتاب ایران انتخاب شد.
 
رقابت بین این 12 شهر برای کسب عنوان پایتختی کتاب تا شهریور ماه ادامه خواهد داشت. تاکنون در هفت دوره برگزاری این برنامه به ترتیب شهرهای اهواز از استان خوزستان سال 1394، نیشابور از استان خراسان رضوی در سال ۱۳۹۵،  بوشهر از استان بوشهر در سال ۱۳۹۶، کاشان از استان اصفهان در سال ۱۳۹۷، یزد از استان یزد در سال ۱۳۹8 ، شیراز از استان فارس در سال 1399 و سنندج از استان کردستان در سال 1400 توانسته‌اند عنوان «پایتخت کتاب ایران» را کسب کردند.

قسمت چهارم:

۲ تأثیر کارگزاران حکومت مرکزی

افزون بر مسئله نبود امنیت در دوره پیشا قرارداد آخال، یکی دیگر از موانع توسعه تجاری و ارتباطی سبزوار در این دوره نحوه حکمرانی و روابط حکمرانان با حکومت مرکزی بود. خود فرمان نبودن شهر سبزوار، دست کم در بعد سیاسی این شهر را متأثر از اوضاع سیاسی حکومت مرکزی میکرد و این موضوع بر اوضاع اقتصادی آن تأثیر داشت. توسعه یا افول شهر نشینی تأمین امنیت یا نبود ثبات سیاسی، مالیاتهای مضاعف و سنگین یا بخشودگیهای مالیاتی، زوال یا توسعه کشاورزی می توانست افول یا رشد شهرهای غیر خود فرمان را در پی داشته باشد. اگر حکومت از اقتدار مناسب برای اداره کشور برخوردار و درصدد تقویت بنیه اقتصادی کشور بود و تنها به تأمین مخارج خود از هر طریقی نمی اندیشید امید بهبود وجود داشت. در غیر این صورت حاکم شهر در قلمرو خود فعال مایشاء بود و عملکرد خوب یا بد او جنیه شخصی پیدا میکرد. تنها دغدغه او تأمین مالیاتی بود که باید به خزانه حکومت مرکزی می پرداخت. نیروهای محلی نمیتوانستند به طور مستمر حاکم را بر اساس منافع محلی وادار به اتخاذ تدابیر مناسب کنند. البته اعتراضهای دیرهنگام به حاکمی که در اجحافات خود دچار افراط میشد امکان پذیر بود، اما این اعتراضها در لحظات آخر آنجا که کارد به استخوان میرسید، انجام میشد و نمی توانست کنترل و محدودیت دائمی حاکم را در پی داشته باشد و رفتار او را بر اساس مصالح شهر تغییر دهد.

 نمونه ای از تأثیرات نظام شه پدری در ناحیه سبزوار سرگذشت حکومت شاهزاده ارغون میرزا در سالهای آخر سلطنت فتحعلی شاه در سبزوار است. او دو سه سال در این ولایت ماند و با رشادت و بی باکی منطقه را از آسیب خوانین پیرامون حفظ کرد اما در این رفتارهای بی باکانه فرقی بین دوست و دشمن نمی گذاشت و با عابرین و مجاورین رفتاری به سیاق ترکمانان قطاع الطریق میکرد و همواره اوقات از این قبیل رفتارهای ناهنجار به عمل می آورد.» تا اینکه در سال 1246ق /۱۸۳۱م اهالی سبزوار از بدرفتاری کارگزاران او به تنگ، آمده علیه او شورش کردند. شاهزاده مصلحت را در فرار دید. به دامغان رفت و از راه بیابان جندق نزد شاه رفت اما از ترس شاه به اصطبل شاهی پناهنده شد و سرانجام با وساطت بزرگان مورد عفو قرار گرفت. برعکس این مورد در سالهای پایانی دوره قاجار روی داد. این بار مردمی که با اقدامات حاکم مخالف بودند به قول خودشان نتوانستند از تلگراف برای رساندن اعتراضاتشان به حکومت مرکزی استفاده کنند. آنها مجبور شدند عریضه خود را از طریق پستخانه شاهرود به تهران ارسال کنند.

در عصر صفوی حاکم سبزوار وزیر کل خراسان هم بود. این منصب با توجه به اینکه منصبی کشوری از نوع مالی محسوب میشد موید اهمیت اقتصادی سبزوار است. پس از سقوط صفویه، فروپاشی ساختار سیاسی حکومت مرکزی بر ساختار اقتصادی کشور و به تبع آن اقتصاد سبزوار تأثیر گذاشت.

 سیاست تک ساحتی نادر شاه در توجه افراطی به نیروهای نظامی از طریق فشار مالیاتی به بخشهای کشاورزی و دامداری اقتصاد کشور را به زیان بخشهای تولیدی پیش برد. سبزوار از زمان مرگ نادر شاه در تصرف اللهیارخان قلیچی بود. قلیچیها شعبه ای از اویماق تعتمش و از بزرگترین قبایل دشت قبچاق به شمار میرفتند. درگیریهای اللهیارخان با حاکمان پیرامون سبزوار و حکومت مرکزی مجالی برای رونق تجارت و فعالیت اقتصادی باقی نمی گذاشت. اگرچه او چند قلعه را به منظور استقلال خود از حکومت مرکزی مستحکم کرد، اقتدار زیادی نداشت و همیشه در معرض حملات و آسیبهای امرای پیرامون بود. در اوایل حکومت فتحعلی شاه او در برابر حکومت مرکزی ایستاد، اما مقاومتش در برابر مرکز سرانجام خوشی نداشت. سپاهیانی که از سوی حکومت مرکزی برای سرکوب او اعزام شدند « به تخریب قری و مزارع و قنوات و باغات حوالی سبزوار» اقدام کردند. این اقدام سپاهیان شاه از تأثیرات منفی نظام شه پدری بر ساختار اقتصادی ناحیه سبزوار بود. 

پس از کنار گذاشته شدن خاندان قلیچی حکومت سبزوار به شاهزادگان قاجار واگذار شد. به نظر میرسد این شاهزادگان یا به طور مستقیم از پایتخت منصوب میشدند یا آن طور که در اواخر عصر قاجار مرسوم بود، گاهی از جانب حاکم خراسان که منصوب شاه بود انتخاب می شدند. ادامه دارد...

برگرفته شده از مقاله واکاوی نقش تجاری سبزوار در دوره قاجار به قلم دکتر یعقوب تابش و دکتر فاطمه احمدوند