امیدسبزوار

مسئول سمن سفیران گردشگری در سبزوار از نیاز فوری خانه تاریخی اولیاء به مرمت خبر داد. 

مهیارتسبندی در گروه ایتایی «سبزوارتوسعه» گفت: تا کنون 5 نامه از گروه ما برای شهرداری سبزوار در دوره های گذشته ارسال شده اما تا به حال کسی مرمت این بنای با ارزش تاریخی را گردن نگرفته است. 

وی توضیح داد: سقف این بنا به شدت دچار آسیب های سازه ای است که ترک های عمقی کاملا در نمای این بنا قابل مشاهده است. 

مجتبی کاویان استاد دانشگاه و پژوهشگر مرمت ابنیه تاریخی سبزوار نیز در این رابطه گفت: مالکیت فعلی این بنا با شهرداری است و به نظر می رسد یک کش بندی ساده از بالا لازم دارد و شهرداری به راحتی می تواند از پیمانکاران این حوزه درخواست کند که این کار را انجام دهند و  فکر نمی کنم این کار هزینه زیادی داشته باشد اما بسیار ضروری است. 

وی درباره خانه اولیا توضیح داد این خانه بخشی از یک مجموعه بزرگتری  مربوط به اواخر قاجار و اوایل پهلوی بوده که اندام های دیگر آن از بین رفته و فقط همین بخش کنونی باقی مانده و در دهه 80 ثبت آثار ملی شده است.  

کاویان تصریح کرد: خانه اولیا با سرای اولیا فرق دارد و نباید این دو را با هم اشتباه گرفت. و هر دو جزء آثار تاریخی سبزوار هستند که ثبت آثار ملی شده اند. 

وی همچنین گفت: شهرداری چند سال قبل تلاش های خوبی برای این خانه انجام داد و آن را تملک کرد. همچنین اعضای گروه سفیران گردشگری هم در آنجا فراتر از توانایی مالیشان زحماتی کشیدند از جمله خاک برداری، کف سازی حیاط، احیای حوض و باغچه ها، نمای ساختمان، رنگ آمیزی در و پنجره ها و ... که باعث شد این بنا جلوه زیباتری پیدا کند.  

این استاد دانشگاه با بیان اینکه خانه اولیا پلان ساده ای شامل یک راهرو در وسط و دو اتاق در طرفین دارد، عنوان کرد:  در ادامه گفت:آجرکاری های بسیار زیبایی هم در نمای اصلی و هم در سقف زیرزمین این بنا وجود دارد که آن را منحصر به فرد کرده است. 

کاویان در پایان گفت: مشکل بزرگ خانه اولیا این است که یک مقدار از سطح کوچه پایین تر است و این پایین تر بودن باعث شده  دیوارهایش از پهلو نم بردارد و یک مقدار مشکلات سازه ای برایش ایجاد شود. 

رسانه امید سبزوار، امیدوار است مراقبت، مرمت و احیای بناهای تاریخی سبزوار بیش از پیش مورد توجه مسئولان شهرستانی و استانی قرار گیرد و با کمک این گنجینه ها، شاهد رونق صنعت گردشگری در غرب خراسان باشیم.

یادتان هست چند وقت قبل یک رسانه نیشابوری در مطلبی شیطنت آمیز، ادعا کرد سبزوار هیچ جای گردشگری ندارد؟ 

آن زمان احساسات همه سبزواری هایی که غیرت شهردوستی دارند، جریحه دار شد و بعضی رسانه های محلی سبزوار واکنش هایی نشان دادند. اما واقعا چرا یک رسانه مغرض از شهر رقیب اجازه چنین جسارتی را به خود میدهد؟ دلیلش مشخص است، پتانسیل های تاریخی، فرهنگی و گردشگری سبزوار کم نیست اما واقعا بسیاری از آنها به حال خود رها شده اند و مسئولان آن ها را از بالقوه به بالفعل تبدیل نمیکنند. مثلا:

1-     سالهاست طرح اتصال امامزاده شعیب به کمربندی جنوب شهر که میتواند باعث جذب شمار زیادی از زائران و مسافران جاده تهران – مشهد به داخل سبزوار بشود، در حد حرف باقی مانده.

2-    تپه باستانی دامغانی با چند هزارسال قدمت تاریخی و کشف اسکلت و کوزه و آثار معماری ارزشمند، بعد از مدتی حفاری به حال خود رها شد.

3-    مدرسه فخریه قدیمی ترین مدرسه ایران با قدمت 1100 ساله در مرکز شهر سبزوار میتوانست به موزه تعلیم تربیت اسلامی و یک جاذبه گردشگری تبدیل شود اما امروز منزوی شده و حتی اجازه بازدید عموم را نمیدهد.

4-    آرامگاه حمید سبزواری پدر شعر انقلاب میتوانست دارای المانی شکیل باشد و یک فرهنگسرا و موزه و نمایشگاه کنارش ایجاد شود، اما فقط در حد یک سنگ قبر ساده باقی مانده است.

5-    بنای یادبود کاشفی که المان زیبایی است در یک محوطه تنگ بدون فضاسازی زیبا رها شده و در این سالها هیچ طرحی برای توسعه آن اجرا نشده است.

6-    آرامگاه سهراب شاهنامه در باغ ملی سبزوار میتوانست به یک مجموعه عظیم تاریخی و فرهنگی تبدیل شود، اما به تازگی شهرداری سبزوار اعلام کرده قصد دارد در نزدیکی آن پارکینگ طبقاتی بزند! شهرداری فقط میگوید در طرح پارکینگ طبقاتی به خود آرامگاه فعلی سهراب آسیبی وارد نمیشود، اما به این فکر نمیکند که چنین مکانی نیاز به چشم انداز زیبا و محیط وسیع تر و ابنیه جانبی دارد نه اینکه یک پارکینگ طبقاتی را در کنار آن بنا کنیم و کلا چشم انداز آن را از بین ببریم و کاری کنیم که در پس زمینه گردشگرانی کنار ارامگاه اسطوره ای سهراب یک سازه نامتجانس و بی ربط خودنمایی کند و طبیعتا به ابهت و شکوهی که باید برای این مکان به وجود بیاوریم ضربه ای سنگین بزند.

7-    ...

اگر موارد بیشتری به ذهنتان میرسد شما هم به این فهرست اضافه کنید.

ناگفته پیداست وقتی ما خودمان قدر داشته هایمان را نمیدانیم، دیگر از مردم شهری که همیشه با سبزوار رقابت داشته اند، چه انتظاری میتوان داشت؟

شهردار جوان سبزوار به تازگی در جلسه شورای ترافیک شهرستان از عزم این ارگان برای ساخت پارکینگ طبقاتی در هسته مرکزی این شهر [جنوب محوطه شهرداری و باغ ملی سبزوار] خبر داد اما گفته است محل آرامگاه سهراب حفظ خواهد شد.

فعالان و دغدغه مندان حوزه گردشگری و میراث فرهنگی سبزوار پیش تر نگرانی خود را از احداث پارکینگ طبقاتی در نزدیکی آرامگاه سهراب که قبلا طرح احیا و بازسازی آن در دستور کار شورا و شهرداری قرار داشت، ابراز کرده بودند اما میثم حسین آبادی در این نشست خبری قول داده است که این نگرانی ها را برطرف کند.

سهراب یکی از قهرمانان معروف و محبوب در شاهنامه فردوسی است که شهرت جهانی دارد و بنابراین محلی که به آرامگاه او منتسب است، پتانسیل گردشگری بالایی برای شهر سبزوار محسوب می شود و واقعا معلوم نیست چرا تا به حال این مکان اینقدر مهجور و مغفول باقی مانده است و حالا که چند سالی است طرح احیای آن در دستور کار قرار گرفته، چرا اینقدر در اجرای آن تعلل شده و از همه مهمتر معلوم نیست حالا که مسئولان شهرداری سبزوار اراده کرده اند در نزدیکی این اثر، سازه ای بسیار نامتجانس مانند یک پارکنیگ طبقاتی ایجاد کنند، چه تأثیرات منفی ای بر هویت تاریخی و ابهت گردشگری که این اثر باید داشته باشد، باقی خواهد گذاشت؟ 

درست است که ترافیک و کمبود پارکینگ در محدوده مرکزی شهر سبزوار یکی از معضلات این روزهای شهروندان سبزواری است، و درست است که شهردار محترم سبزوار قول داده  با ایجاد این پارکینگ طبقاتی آسیبی به پروژه احیای آرامگاه سهراب وارد نشود، ولی از هر زاویه ای که نگاه کنیم، وجود پارکینگ طبقاتی در نزدیکی چنین اثری، هیچ سنخیت و تجانسی با این فضا ندارد و به احتمال زیاد چشم انداز آن را مخدوش خواهد کرد.

با اینحال امیدواریم از بین دو پروژه مهم که یکی عمرانی و ترافیکی است و دیگری فرهنگی و گردشگری است، شهرداری و شورای شهر سبزوار به فرهنگ و گردشگری وزن بیشتر و سنگین تری بدهند. چرا که اگر قرار است سبزوار را از معبر به مقصد گردشگری تبدیل کنیم و از مزایای جانبی آن در صنعت پاکیزه و پولساز توریسم بهره ببریم، پروژه های فرهنگی و گردشگری راهگشای این مسیر خواهند بود.

تصویر کاریکاتوری این پست مربوط به برداشت آزاد و ذهنیت شخصی نویسنده از کنار هم قرار گرفتن دو پروژه نامتجانس پارکینگ طبقاتی و آرامگاه سهراب در جنوب باغ ملی سبزوار است. امیدواریم آنچه در عمل اجرا خواهد شد، چنین عاقبتی نداشته باشد.
 

انتشار خبر تصمیم شورا و شهرداری سبزوار مبنی بر ساخت پارکینگ در محلی که برای احیای رزمگاه رستم و سهراب و آرامگاه اسطوره ای سهراب جوان در انتهای باغ ملی این شهر در نظر گرفته شده بود، بسیاری از فعالان فرهنگی و میراث دوستان غرب خراسان را نگران کرده و آن ها را برای حفظ و احیای این اثر به تکاپو انداخته است.

در همین رابطه گروه تاریخ و باستانی شناسی سبزوار طی نامه ای به رئیس شورای شهر نسبت به حفاظت و ضرورت احیای این اثر تاکید و درخواست جدی کرده است.

در بخش هایی از این نامه آمده است:

نبردگاه رستم و سهراب به عنوان کانونی که میتواند پتانسیل بالقوه توریسم و گردشگری سبزوار را به فعلیت رسانیده و جایگاه و نقش سرزمینی این خطه را در رشد و اعتلای حوزه فرهنگی و اجتماعی رونق بخشد، بیش از هر زمان دیگر نیازمند نگرش نو در تبدیل امکانهای ناشناخته به فرصتهای آشکار میباشد.

علاوه بر این نسل جوان و نو ایران امروز که درگیر تهاجم اطلاعات و داده های دنیای جدید هست فراتر از نسلهای گذشته ، نیازمند شناخت و ارتقاء غیرت دینی و ملی و همچنین استغنای پیشینه خود جهت بی نیازی از بیگانگان میباشد و از این رو لزوم محوطه سازی میدان مبارزه رستم و سهراب به نحوی که معرف برند بین المللی سبزوار باشد بسیار محسوس به نظر میرسد.

میدان دژ سپید یا رزمگاه رستم و سهراب در چشم انداز نهانی خود میتواند میزبان مراسم و نهادها و برنامه های فرهنگی ارزشمندی همچون نقالی خوانی، مسابقات پهلوانی، شاهنامه خوانی، ورزشهای زورخانه ای باشد و در تمامی اعیاد ملی و سوگهای دینی و شیعی مورد کاربرد قرار گیرد.

به هر تقدیر با توجه به برخی شنیده ها مبنی بر احداث پارکینگ در جنب این مجموعه کهن و باستانی، لذا ضمن اظهار تاسف و مخالفت با چنین ایده ای که نشأت گرفته از عدم آگاهی طراحان موضوع بوده و از آنجائی که در سایر ملل جهان چنین اثری میتواند حتی معرف سابقه تمدنی یک کشور باشد و این گونه آثار نزد دیگران همواره با دیدگاه مبتنی بر وسعت بخشی و بازگشانی و سهولت دسترسی مورد استقبال قرار می گیرد، لذا استدعا دارد تا ضمن مخالفت جدی و صریح خود با چنین ایده ای، تمهیدات مقتضی را به منظور اجرای عملیات محوطه سازی اثر فوق که طراحی آن توسط اساتید معماری دانشگاه حکیم سبزواری انجام گردیده را به منصه ظهور رسانیده تا انشاء الله آیندگان این بر و بوم از اقدام ارزشمند آن شورا به نیکی یاد نمایند..

گروه تاریخ و باستان شناسی سبزوار

عکس های این پست مربوط به یک تور سبزوارگردی در سال 1392 است.

بیش از یک سال از سفر عزت الله ضرغامی وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور به سبزوار و بازدیدش از چند مکان تاریخی این شهر می گذرد. یکی از اماکنی که ضرغامی به بازدید آن رفت مدرسه فخریه بود که آقای وزیر در آن زمان بر اساس خبری که در رسانه ها منتشر شد، قول داده بود این مدرسه به یک مکان گردشگری تبدیل شود.

اکنون ولی مدرسه فخریه با وجود اهمیتی که به عنوان قدیمی ترین مدرسه ایران دارد، همچنان در در مرکز شهر سبزوار برای بسیاری از مردم و گردشگران این شهر ناشناخته و منزوی است. 

متاسفانه بعضی وقت ها خبرهایی از رطوبت و تخریب سقف و دیوارهای آن نیز به گوش می رسد. البته در سال گذشته رسانه ها از مرمت آن خبر دادند اما به دلیل بسته بودن فخریه به روی بازدید عموم مردم و گردشگران، اکنون کسی به درستی نمی داند این مدرسه دقیقا در چه وضعیتی است، فقط چیزی که معلوم است این است که هنوز از انزوا خارج نشده و چنان که وزیر وعده داده بود به مکان گردشگری تبدیل نشده است. 

امید سبزوار به همین مناسبت به یادآوری بخشی از اظهارات سال گذشته عزت الله ضرغامی درباره مدرسه فخریه می پردازد، بدان امید که با این یادآوری، باعث شود مدرسه فخریه از این مهجوریت در بیاید و توجهات بیشتری را چنان که درخور آن  است، دریافت دارد. 

خبرگزاری میراث آریا در تاریخ 21 مهر 1401 صحبت ها و نظرات وزیر میراث فرهنگی کشور را درباره فخریه بدین شرح منتشر کرده است: 

عزت الله ضرغامی گفت: این مدرسه قدیمی‌ترین مدرسه علمیه فعال ایران و نخستین مدرسه علمیه جهان اسلام در این مکان بنا شده است بنا بر این از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

وی افزود: با توجه به ویژگی‌ها باید مدرسه علمیه فخریه را به مکانی برای حضور گردشگران تبدیل کنیم. شهرداری برای مرمت و احیای این مجموعه مشارکت کند و پس از مرمت برای عموم مردم بازگشایی شود.

 او همچنین گفت: از دیگر دلایلی که باید این مکان حفظ شود این است که تفسیر مجمع البیان در این مکان نوشته شده است.

مدرسه فخریه سبزوار یکی از قدیمی‌ترین مدارس کشور به‌شمار می‌رود، این مدرسه‌ در زمان حکومت دیلمیان بنا شد و تاکنون بازسازی‌های متعددی بر روی آن انجام گرفته است.

این بنا، قدیمی‌ترین مدرسه‌ کشور است که در سده‌ سوم خورشیدی (قرن دهم میلادی) احداث شده است./  خبرگزاری میراث آریا