امیدسبزوار

شعری از حسین شکیبی نیا شاعر سبزواری و مدرس دانشگاه های غرب خراسان ، برای ابوالفضل بیهقی به مناسبت اول آبان روز بزرگداشت این ادیب و مورخ برجسته ایرانی:

با نام تو از شکوه مالامالیم

هر چند که در بیان وصفت لالیم

شیراز اگر به حافظش می نازد

ما نیز به نثر «بیهقی» می بالیم

سریال صوتی قصه های شیرین ایرانی، که با صدای شماری از برجسته ترین هنرمندان عرصه دوبله ایران تهیه شده، اولین فصل خود را به تاریخ بیهقی اختصاص داده است.

این سریال توسط نشر سماوا در سال 1400 ساخته شده و شامل 8 داستان از تاریخ بیهقی شامل «آمدن حسن میمندی به بلخ و پذیرفتن وزارت»، «داستان بر دار کردن حسنک وزیر»، «پس گرفتن هدیه‌ها و انعام‌ها»، «داستان خواجه بوالمظفر برغشی»، «داستان هارون الرشید و یحیی برمکی»، «مرگ خواجه احمد میمندی»، «داستان عمرولیث و شکیبایی او برمرگ برادرش» و سرانجام «داستان علی قهندزی و گرفتاری او» است.

در این کتاب صوتی هنرمندانی نظیر نرگس فولادوند، مریم معینیان، اردشیر منظم، بیوک میرزایی، مهدی طهماسبی، شاهین ملک زاده، مجید تیزرو، رضا صفری دریایی، مهدی بازدار و مهران پوراعظمی به ایفای نقش پرداخته اند که بعضی از آن ها نظیر بیوک میرزایی از چهره های شناخته شده تلویزیون، رادیو و سینمای ایران هستند. 

سناریوی این سریال صوتی به قلم مژگان شیخی از نویسندگان صاحب‌نام در ادبیات کودک و نوجوان ایران، به گونه ای نوشته شده که مطالب کتاب تاریخ بیهقی برای فهم مخاطب کودک و نوجوان آسان شود.

این کتاب صوتی به قیمت 28 هزارتومان از وبسایت های فیدیبو و طاقچه و سایر وبسایت های معتبر فروش کتاب،  قابل دسترسی و خریداری است. 

گفتنی است، تاریخ بیهقی اثر ارزشمند ابوالفضل بیهقی، از مورخین و نویسندگان بزرگ و از نامدارترین مشاهیر ایرانی است که در روستای حارث آباد سبزوار در غرب خراسان متولد شده و در دربار غزنویان در قرن چهارم و پنجم هجری قمری خدمت می‌کرد است. روایت‌های او از تاریخ بسیار جذاب و داستانی است. 

در سال های اخیر در ایران روز اول آبان به عنوان روز ملی بزرگداشت ابوالفضل بیهقی در فهرست مناسبت های تقویم رسمی کشور درج شده است.

خرید کتاب صوتی قصه های شیرین ایرانی فصل اول تاریخ بیهقی از طاقچه (کلیک کنید)

خرید کتاب صوتی قصه های شیرین ایرانی فصل اول تاریخ بیهقی از فیدیبو (کلیک کنید)

بیش از یک سال از سفر عزت الله ضرغامی وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور به سبزوار و بازدیدش از چند مکان تاریخی این شهر می گذرد. یکی از اماکنی که ضرغامی به بازدید آن رفت مدرسه فخریه بود که آقای وزیر در آن زمان بر اساس خبری که در رسانه ها منتشر شد، قول داده بود این مدرسه به یک مکان گردشگری تبدیل شود.

اکنون ولی مدرسه فخریه با وجود اهمیتی که به عنوان قدیمی ترین مدرسه ایران دارد، همچنان در در مرکز شهر سبزوار برای بسیاری از مردم و گردشگران این شهر ناشناخته و منزوی است. 

متاسفانه بعضی وقت ها خبرهایی از رطوبت و تخریب سقف و دیوارهای آن نیز به گوش می رسد. البته در سال گذشته رسانه ها از مرمت آن خبر دادند اما به دلیل بسته بودن فخریه به روی بازدید عموم مردم و گردشگران، اکنون کسی به درستی نمی داند این مدرسه دقیقا در چه وضعیتی است، فقط چیزی که معلوم است این است که هنوز از انزوا خارج نشده و چنان که وزیر وعده داده بود به مکان گردشگری تبدیل نشده است. 

امید سبزوار به همین مناسبت به یادآوری بخشی از اظهارات سال گذشته عزت الله ضرغامی درباره مدرسه فخریه می پردازد، بدان امید که با این یادآوری، باعث شود مدرسه فخریه از این مهجوریت در بیاید و توجهات بیشتری را چنان که درخور آن  است، دریافت دارد. 

خبرگزاری میراث آریا در تاریخ 21 مهر 1401 صحبت ها و نظرات وزیر میراث فرهنگی کشور را درباره فخریه بدین شرح منتشر کرده است: 

عزت الله ضرغامی گفت: این مدرسه قدیمی‌ترین مدرسه علمیه فعال ایران و نخستین مدرسه علمیه جهان اسلام در این مکان بنا شده است بنا بر این از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

وی افزود: با توجه به ویژگی‌ها باید مدرسه علمیه فخریه را به مکانی برای حضور گردشگران تبدیل کنیم. شهرداری برای مرمت و احیای این مجموعه مشارکت کند و پس از مرمت برای عموم مردم بازگشایی شود.

 او همچنین گفت: از دیگر دلایلی که باید این مکان حفظ شود این است که تفسیر مجمع البیان در این مکان نوشته شده است.

مدرسه فخریه سبزوار یکی از قدیمی‌ترین مدارس کشور به‌شمار می‌رود، این مدرسه‌ در زمان حکومت دیلمیان بنا شد و تاکنون بازسازی‌های متعددی بر روی آن انجام گرفته است.

این بنا، قدیمی‌ترین مدرسه‌ کشور است که در سده‌ سوم خورشیدی (قرن دهم میلادی) احداث شده است./  خبرگزاری میراث آریا

خردمندان را بچشم خرد می‌باید نگریست و غلط را سوی خود راه نمی‌باید داد، که تقدیر آفریدگار، جلّ جلاله، که در لوح محفوظ قلم چنان رانده است، تغییر نیابد و لا مردّ لقضائه عزّذکره‌ . و حق را همیشه حق می‌باید دانست و باطل را باطل، چنانکه گفته‌اند «فالحقّ حقّ و ان جهله الوری و النّهار نهار و ان لم یره الاعمی. » و اسأل اللّه تعالی ان یعصمنا و جمیع المسلمین من الخطاء و الزّلل بطوله وجوده و سعة رحمته‌ .

تاریخ بیهقی ، مجلد ششم ، خطبه آغاز تاریخ

ابوالفضل بیهقی ادیب و مورخ برجسته ایرانی است که در روستای حارث آباد سبزوار متولد شد و در بزرگسالی در دربار غزنویان به سمت منشی و رئیس دیوان رسالت منصوب شد و کتاب تاریخی که نگاشت علاوه بر اینکه از معتبرترین منابع تاریخی ایران از دوران غزنویان و قبل از آن است، از مهمترین منابع متون نثر فارسی نیز محسوب می شود. به خاطر اهمیت و عظمت بیهقی در تاریخ و ادبیات ایران در تقویم ملی ایران روز اول آبان به عنوان روز بزرگداشت ابوالفضل بیهقی ثبت شده است.

راه اندازی موزه نثر فارسی در سبزوار که به عنوان پایتخت نثر ایران شناخته می شود، ابتکار عمل زیبا و بسیار با اهمیتی است که ایده آن توسط یکی از اساتید دانشگاه حکیم سبزواری مطرح و با حمایت های معاونت پژوهشی دانشگاه اجرایی شده است.

این موزه قرار است همزمان با اول آبان روز بزرگداشت ابوالفضل بیهقی پدر نثر فارسی افتتاح شود، به همین مناسبت چند روز قبل از افتتاح با دکتر علی صادقی منش عضو هیئت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه حکیم سبزواری و ایده پرداز و بنیانگذار این موزه گفتگویی انجام دادیم.

صادقی منش در این رابطه گفت:  اشیاء این موزه در دو بخش متن و فرا متن گردآوری شده است. زیرا نثر یک پدیده اجتماعی است که ارتباط تنگاتنگی با سبک زندگی و مسائل روزمره جوامع انسانی دارد، لذا در این موزه نیز فقط به جمع آوری متون اکتفا نکرده ایم، بلکه تلاش کرده ایم متن و فرامتن را در کنار یکدیگر داشته باشیم به طور مثال اشیاء تاریخی نظیر چراغ روشنایی، وسایل حکاکی، سکه، آینه مفرغ، تیر و کمان و برخی ابزارهای دیگر در این موزه موجود است که می تواند در قالب روایت پردازی هایی که صورت می گیرد، به مخاطب نشان دهد در هر دوره وجود شرایط تاریخی مختلف نظیر جنگ یا صلح و امنیت، فقر یا ثروت و رونق اقتصادی، بیماری یا صحت و پایداری اجتماعی و ... چگونه بر پدید آمدن آثار مکتوب و منثور و کیفیت آن تأثیر گذاشته است؟

وی افزود: موزه نثر فارسی به شکل تونل زمان طراحی شده به طوری که بازدید کننده در هنگام ورود به موزه با دوره پیش از اسلام مواجه می شود و آثاری از عیلامیان، هخامنشیان، سلوکیان، اشکانیان و ساسانیان را می بینید و گام به گام با تاریخ ایران در دوره بعد از اسلام پیش می رود و به تدریج با زبان های ایرانی و نثر فارسی و متن و فرا متن آشنا می شود.

صادقی منش همچنین گفت: چند نسخه خطی ارزشمند قدیمی که به قلم کاتبان سبزواری نوشته شده نیز در این موزه وجود دارد که برخی از این نسخه ها حتی تصحیح هم نشده اند و هر چند پیشنهاداتی برای انتقال آن ها به موزه آستان قدس رضوی در مشهد وجود داشت، ولی ما همه تلاشمان را کردیم که این نسخه های خطی که مرتبط با فرهنگ و تمدن خود سبزوار هستند، در همین شهر باقی بمانند و خواه‌ش ما از بزرگان شهرستان سبزوار رایزنی برای حفظ این نسخ خطی در خاستگاه آن است.

گفتنی است موزه نثر فارسی در طبقه منفی یک دانشکده ادبیات وعلوم انسانی دانشگاه حکیم سبزواری واقع شده و هم اکنون آماده افتتاح است.

کارگردان هنری آیین های کنگره ملی سربداران از بازآفرینی 4 آیین محلی روستاهای شهرستان داورزن با رویکرد حماسی در بخش مردمی این کنگره خبر داد. 

حسین شمس آبادی در این رابطه به امید سبزوار گفت: آیین های نخل گردانی مزینان، جشن سده چشام، سنگ زنی صدخرو و اسب چوبی باشتین قرار است در جریان این کنگره، با سناریویی جدید که بیشتر بر جنبه های حماسی این آیین ها تأکید دارد به اجرا در بیایند.

این هنرمند پیشکسوت عرصه تئاتر و نویسندگی سبزوار توضیح داد: از آنجایی که روستای باشتین شهرستان داورزن اولین نقطه آغاز قیام سربداران بوده است، در جریان برگزاری دومین کنگره سربداران، قرار شد نگاه ویژه تری به شهرستان داورزن و ظرفیت های ارزشمند فرهنگی و آیینی این شهرستان داشته باشیم و بنابراین 4 آیین از روستاهای این شهرستان انتخاب شد.

به گفته شمس آبادی، قرار است در جریان برگزاری کنگره سربداران هر شب به اجرای آیین های یکی از این روستاها اختصاص داده شود و در کنار آن اهالی می توانند از فرصت خوبی که با ورود گردشگران و اصحاب رسانه به روستایشان فراهم می آید، سایر ظرفیت ها و بضاعت های محلی خود مانند صنایع دستی، غذاها و خوراکی های سنتی، اماکن تاریخی و گردشگری و ... را نیز به نمایش بگذارند.

وی افزود: در واقع کنگره سربداران می تواند فرصت خوبی برای تبلور و رونق دوباره روستاهای تاریخی داورزن باشد.

شمس آبادی سپس توضیح داد: در نهایت پس از اجرای آیین های هر روستا در 4 شب مجزا، در مراسم اختتامیه کنگره، این 4 آیین به با یک سناریوی واحد با هم ترکیب می شوند و به اجرایی نهایی در می آیند تا نشان دهنده ظرفیت ها و ریشه های فرهنگی و تاریخی شکل گیری نهضت ساز سربداران در منطقه سبزوار بزرگ باشند.

وی همچنین گفت: اختتامیه بخش مردمی کنگره ملی سربداران قرار است در روستای باشتین باشد.

گفتنی است قیام سربداران خراسان در قرن هشتم هجری در روستای باشتین آغاز شد و در سبزوار که به عنوان پایتخت این قیام انتخاب شد به بالندگی رسید و توانست به یکصد سال سیطره مغولان بر بخش های وسیعی از خاک ایران پایان بدهد. 

نهضت سربداران سبزوار حتی پس از فروپاشی نیز تا مدت ها تاثیرهای عمیقی بر سایر جنبش های ملی و مذهبی آزادی خواهانه در سرتاسر ایران بزرگ آن روزگار از جمله در شکل گیری نهضت های مشابهی در کرمان، سمرقند، آذربایجان، طبرستان و ... برجای گذاشت.

اولین کنگره بین المللی بزرگداشت سربداران در سال 94 در سبزوار برگزار شد و اکنون دومین کنگره در شهرستان های سبزوار و داورزن برگزار می شود. 

اعلام خبر آزاد سازی انجام خرید و فروش و نقل و انتقالات رسمی در اراضی سجادشهر سبزوار باعث خوشحالی بیش از 1500 مالک این محدوده شده است.

شورای حفظ حقوق بیت‌المال شهرستان سبزوار از حدود 2 سال قبل بنا به دلایلی مبهم، هرگونه نقل و انتقال و ارائۀ خدمات در سجادشهر را ممنوع کرده بود. مصوبه ای که به نظر مالکین سجادشهر و بسیاری از صاحب نظران حقوقی، هیچ توجیه منطقی نداشت.

این ممنوعیت در واقع به دنبال اشتباه اداره ثبت اسناد و املاک سبزوار و مسکن و شهرسازی در تعیین محدوده پلاک های مجاور سجادشهر ایجاد شده بود به طوری که یکی از پلاک ها با بخش کوچکی از اراضی سجادشهر تعارض پیدا کرده بود. اما محدوده سجادشهر در عمل بدون ذره ای جابه جایی دقیقا در محل واقعی خود جانمایی شده بود و مالکین آن، سندهای کاداستری که معتبرترین نوع سند در جمهوری اسلامی ایران محسوب می شود را در اختیار داشتند.

زمین های سجادشهر تا قبل از مصوبه شورای حفظ حقوق بیت المال سبزوار، بارها در دفاتر اسناد رسمی شهرستان بعد از طی همه استعلامات قانونی از دستگاه های مسئول خرید و فروش شده بود و هیچ مشکلی در سجادشهر و اسناد قانونی مالکان آن وجود نداشته است و بنابراین به هیچ وجه انتظار نمی رفت شورای حفظ حقوق بیت المال شهرستان، چنین محرومیتی را برای شهروندان از حقوق قانونی خود به وجود آورد.

به هرحال اکنون پس از نزدیک به 2 سال با پیگیری فراوان مالکین و کشیده شدن دادخواهی آن ها به مراجعی نظیر امام جمعه شهرستان، فرمانداری، نمایندگان مجلس، رسانه ها، مجمع مطالبه گران در استان و برخی نامه نگاری ها با مسئولان کشوری ... بالاخره خبر رسید که مصوبه  شورای حفظ حقوق بیت المال لغو شده و قرار است حق قانونی مردم در مالکیت زمین هایشان و خرید و فروش آن ها مجدداً به رسمیت شناخته شود و اوضاع به شرایط قبل بازگردد.

پس از انتشار این خبر یکی از مالکین در گروه مالکین مظلوم سجادشهر در ایتا با ارسال پیامی که طنز تلخی در آن مشاهده می شد، گفت: سجادشهر را خدا آزاد کرد!

یکی دیگر از اعضای گروه هم از مالکین مظلوم سجادشهر درخواست کرد: تا رفع کامل گره‌ها و اخذ پروانه‌ و شروع عملیات ساختمانی و استقرار کامل خدمات رفاهی و امکانات شهری در سجادشهر، به فعالیت [مطالبه گری] خودشان ادامه دهند.

این مالک همچنین نوشت: امیدواریم ادارات و نهادهایی که مِن بعد با آنها سرو کار داریم (مانند : شهرداری و شورای اسلامی شهر، و ادارات خدمات رسان و ...) جبران مافات کنند و گذشته ها و زمانهای از دست رفته را با تسریع و تسهیل در امور، جبران نمایند.

همزمان با اول آبان روز ملی بزرگداشت ابوالفضل بیهقی، موزه نثر فارسی در دانشگاه حکیم سبزواری افتتاح می شود.

دکترعلی صادقی منش ایده پرداز و بنیانگذار موزه نثر فارسی در این رابطه به امید سبزوار گفت: ایده ایجاد چنین موزه ای از سال 1400 به ذهن اینجانب رسید. در 1401 در دانشگاه مصوب شد و بودجه آن از محل گرنت علمی بنده و به عنوان یکی از طرح های ارتباط دانشگاه با صنعت و جامعه تأمین شد.

این عضو هیئت علمی دانشگاه حکیم سبزواری همچنین بیان کرد: در ابتدا قرار بود این موزه در داخل شهر در میدان 30 هزارمتری احداث شود اما به واسطه برخی ملاحظات بابت تأمین امنیت اشیاء ارزشمند موزه، مکان آن را فعلا در داخل دانشگاه طبقه منفی 1 دانشکده ادبیات و علوم انسانی در نظر گرفتیم.

این عضو هیأت علمی دانشگاه حکیم سبزواری همچنین بیان کرد: در این موزه آثار بسیار ارزشمندی در دو بخش متن و فرا متن از دوره های تاریخی پیش و پس از اسلام به نمایش گذاشته می شود.

وی با قدردانی ویژه از سید علی میر معزی مجموعه دار آثار تاریخی در خراسان که همکاری سخاوتمندانه ای برای گردآوری برخی اشیاء موزه نثر فارسی در سبزوار داشته، گفت: چنانچه فضای بیشتری را در اختیار داشته باشیم، جناب میرمعزی که تا کنون چنان کریمانه با ما همکاری کرده اند، بی گمان اگر از کیفیت کار اطمینان یابند چه بسا آثار دیگری نیز در این موزه به امانت بسپارند و بر غنای کار بیفزایند.

صادقی منش همچنین گفت غیر از برخی اشیاء تاریخی، در این موزه خلاصه زندگی نامه برخی از بزرگترین نویسندگان ایرانی را نیز داریم که این خلاصه ها توسط دکتر مهیار علوی مقدم تهیه شده است.

وی در بخش دیگری از این مصاحبه گفت: از همان گام نخست راه اندازی این موزه، دکتر محمودجعفری دهقی رئیس انجمن علمی ایرانشناسی و دکتر یاحقی رئیس انجمن ترویج زبان و ادبیات فارسی شعبه خراسان حمایت فراوانی از این ایده انجام دادند.

این استاد ادبیات فارسی دانشگاه حکیم سبزواری همچنین عنوان کرد، در اجرای موزه و تأمین بودجه آن، معاون پژوهشی دانشگاه دکتر حاجی آبادی پشتیبانی خوبی به عمل آورد و نیز دکتر محمودرضا سلیمانی با کمک روابطی که داشت، در فراهم آوردن اشیاء موزه ای کمک موثری انجام داد.

صادقی منش در پایان ابراز امیدواری کرد: مسئولان احداث ساختمانی با معماری ویژه و مخصوص موزه های این دانشگاه را مد نظر قرار دهند تا همه موزه ها سرجمع در یک ساختمان قابل بازدید برای علاقه مندان باشد.

وبسایت گنجور که یک گنجینه معتبر و آنلاین برای دسترسی به آثار مهمترین شاعران و نویسندگان ایرانی است، به تازگی کتاب تاریخ بیهقی را به دو صورت صوتی و متنی به آرشیو خود اضافه کرده است.

این وبسایت که در سال های فعالیت خود به درستی دردانه های ادب فارسی را گردآورده و به صورت رایگان در اختیار علاقه مندان قرار می دهد، تاریخ بیهقی را با صدای سعید شریفی و متن چاپی تصحیح دکتر فیاض منتشر کرده است.

گفتنی است تاریخ بیهقی اثرگرانسنگ خواجه ابوالفضل بیهقی مورخ و ادیب برجسته سبزواری است که به پدر نثر فارسی شهرت یافته و در در سالهای اخیر روز اول آبان به عنوان روز ملی بزرگداشت بیهقی در متن تقویم رسمی ایران ثبت شده است.

کلیه علاقه مندان هم اکنون می توانند متن نوشتاری و خوانش صوتی تاریخ بیهقی را از کتابخانه گنجور به آدرس زیر دریافت کنند:

تاریخ بیهقی در گنجور(کلیک کنید)

رئیس اداره کتابخانه های عمومی شهرستان سبزوار گفت:  بخش نابینایان کتابخانه حاج ملا هادی سبزواری با داشتن بیش از ۱۹ هزار عنوان کتاب گویا و ۲۰۰۰ نسخه کتاب بریل یکی از مراکز فعال خدمات رسانی در حوزه فرهنگ کتاب و کتابخوانی در شرق کشور است که علاوه بر شهرستان سبزوار به نابینایان و کم بینایان استان های خراسان رضوی، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان خدمت رسانی می کند.

معصومه فلاحی با بیان اینکه نابینایان نیز همانند تمامی اقشار جامعه حق استفاده از همه امکانات رفاهی و فرهنگی را دارند، گفت: در همین راستا بخش نابینایان کتابخانه حاج ملاهادی سبزواری، محافل هفتگی حافظ خوانی و نقد و تفسیر ابیات توسط کارشناسان و نیز کارگاه های مشاوره و مهارت های زندگی را برگزار می کند. 

وی همچنین از همکاری بخش نابینایان کتابخانه حاج ملاهادی سبزواری با گروه جهادی شهدا خبر داد و گفت: در نتیجه این همکاری بیش از ۲۰عنوان کتاب در موضوعات دفاع مقدس، روانشناسی، رمان و ادبیات محلی با کمک های  خیرین چه به صورت اهدای صدا و چه به صورت خرید کتاب های بریل تهیه شده است و منابع تولیدی در دسترس نابینایان سایر کتابخانه های عمومی استان خراسان بزرگ قرار می‌گیرد.

فلاحی در ادامه، تشکیل گروه هنری آوای تماشا با هدف گویاسازی کتاب در قالب نمایش رادیویی را از دیگر برنامه های متنوعی دانست که در بخش نابینایان و کم بینایان کتابخانه حاج ملاهادی سبزواری اجرا می شود. 

این مسئول همچنین گفت: با پیگیریهای انجام شده توسط اداره کتابخانه های عمومی سبزوار ومساعدت شهردار محترم، خیابان منتهی به کتابخانه حاج ملاهادی سبزواری جهت تسهیل رفت و آمد اعضای کم بینا و نابینای این کتابخانه در دست مناسب سازی است. 

به گفته فلاحی، بخش نابینایان و کم بینایان کتابخانه حاج ملاهادی سبزواری در حال حاضر بیش از 170 نفر عضو از سبزوار بزرگ و 3 استان شرق کشور دارد و در حوزه مربوط به کتاب های صوتی از آنجایی که از طریق ایمیل برای متقاضیان ارسال می شود، هیچ محدودیت مکانی برای پذیرش اعضا از شهرها و استان های دیگر و خدمات رسانی به آن ها نداریم. به کانال ایتای امید سبزوار بپیوندید (کلیک کنید)

اینستاگرام امید سبزوار: @omid.sabzevar