امیدسبزوار

بیهقی خوانی در شهر قابوس‌ بن وشمگیر آغاز شد

گلستان- داستان‌نویس و نمایشنامه‌نویس گنبدی گفت: جلسات خوانش گروهی تاریخ بیهقی در شهرستان گنبدکاووس برای عموم علاقه‌مندان آغاز شد.

ابوالفضل رضا قوچانی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در گنبدکاووس، گفت: از شامگاه سه‌شنبه ۹ آبان ماه جلسات جمع خوانی تاریخ بیهقی اثر معروف و ماندگار ابوالفضل بیهقی نویسنده و تاریخ‌نگار ایرانی با حضور علاقه‌مندان به متون کهن در نگارخانه پارک شهر گنبدکاووس آغاز شد.

وی درباره هدف از برپایی این نشست که مقرر است هفته‌ای یک‌بار به مدت ۲ ساعت برگزار شود، افزود: بنا داریم در یک بازه زمانی مشخص ضمن خوانش این کتاب ارزشمند، درباره مؤلف، علت تألیف و موقعیت اجتماعی، سیاسی و فرهنگی زمانه تألیف کتاب به بحث و تبادل‌نظر بنشینیم.

قوچانی سپس با اشاره به اینکه در ۲ سال گذشته کتاب قابوس‌نامه اثر عنصرالمعالی کیکاووس بن اسکندر زیاری که شامل ۴۴ فصل و از آثار ادبیات تعلیمی است را جمع خوانی و تجزیه‌وتحلیل و به اتمام رساندیم، گفت: تمرکز جمع ما خوانش متون ادبی و داستانی کهن است و بنا داریم پس از اتمام تاریخ بیهقی به سراغ گلستان سعدی برویم.

ابوالفضل رضا قوچانی افزود: در ادامه راه به دنبال تأسیس بنیاد قابوس‌نامه هستیم تا در کنار دیگر علاقه‌مندان به فرهنگ و ادب کهن خصوصاً به چهره‌ای چون عنصرالمعالی خالق قابوس‌نامه، بیشتر از گذشته فرهنگ و ادب کهن دیار گنبدکاووس را معرفی کنیم.

به گزارش ایبنا، تاریخ بیهقی یا تاریخ مسعودی کتابی نوشته ابوالفضل محمد بن حسین بیهقی است که موضوع اصلی آن تاریخ پادشاهی مسعود غزنوی و دودمان غزنوی است.

ابوالفضل محمد بن حسین بیهقی متولد ۳۸۵ هجری قمری در حارث‌آباد بیهق (سبزوار کنونی) است و در ۴۷۰ هجری قمری در غزنین درگذشته است. او مورخ و نویسنده ایرانی در دربار غزنوی بود و در کتابش توانست بخش مهمی از تاریخ ایران را حفظ کند.

قسمت دوم

منطقه بیهق که امروزه با عنوان سبزوار از آن یاد می شود، در برخی از دوره ها مانند ساسانیان و سده های میانه جایگاه مهمی در داد و ستدهای تجاری در میان شهرهای خراسان و به ویژه در کنار شاهراه تجاری خراسان - ری داشته است. تاریخ نوشته های جغرافیایی و از آن میان احسن التقاسیم، در قرن چهارم هجری (10میلادی)، از سبزوار و خسروجرد به عنوان دو شهرک آباد در ناحیه بیهق یاد می کنند که هر دو در کنار راه واقع اند و این راه همان است که مقدسی از آن با عنوان جاده ری نام می برد.

در دوره قاجار شهر سبزوار مرکز ناحیه ای بود که در قدیم به بیهق موسوم بود. گزارش ها و شواهد و قراین نشان می دهند سبزوار در طول دوره قاجاریه وضعیت یکسانی را تجربه نکرده است. شیروانی که گزارش خود را در دهه های آغازین حکومت قاجار نوشته از آبادانی ناحیه سبزوار «قدیم الایام» می گوید و خرابی و ویرانی آن را از زمان حمله ازبکان در زمان شاه عباس اول می داند. او با بیان این مطالب به ویرانی و خرابی سبزوار در اوایل دوره قاجار اشاره می کند.

کرزن که در اواخر عصر ناصری از سبزوار دیدن کرده رونق بی سابقه تجارت در سبزوار را مربوط به چند سال قبل از ورودش به آنجا می داند و از کلمه «اخیراً» برای زمان رونق تجارت در سبزوار استفاده می کند. سیاح محلاتی و عین السلطنه که در عصر ناصری و مظفری از سبزوار دیدن کرده اند، آن را «آباد و بزرگ» و دارای بازاری «معمور، طولانی» با «دکاینی زیاد» وصف می کنند. این گزارش ها و سایر اخباری که به تفصیل در گفتار «گسترده ارتباطی و تجاری سبزوار» در پژوهش حاضر ذکر شده است، نشان از دگرگونی وضع تجارت سبزوار در اواخر دوره قاجار دارد. 

برگرفته شده از مقاله واکاوی نقش تجاری سبزوار در دوره قاجار به قلم دکتر فاطمه احمدوند و دکتر یعقوب تابش