گزارشی از جشن سده و نحوه برگزاری آن در ششتمد

جشن سده در منطقه “کوه‌میش” شهرستان ششتمد از دیرباز برگزار می‌شده است.

یک کارشناس میراث فرهنگی و فعال آیینی در ششتمد گفت: درباره فلسفه جشن سده در کتب جشن‌های ایران باستان روایت‌های زیادی آمده و حکیم فردوسی در اثر ارزشمند خود شاهنامه آن را یادگار هوشنگ دومین پادشاه پیشدادی دانسته است.

ز هوشنگ ماند این سده یادگار / بسی باد چون او دگر شهریار
کز آباد کردن، جهان شاد کرد / جهانی به نیکی از او یاد کرد

محمدحسین داوطلب در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: آیین جشن سده در ششتمد خراسان رضوی به صورتی متفاوت اجرا می شود که برای نمونه در مناطق روستایی “باداشیان و باغ‌خیرات” آتشی فراهم کرده و آنرا با چهارشاخ به هوا پرتاب می‌کنند و یا بر سر چهارشاخ کرده و در کوچه‌ها می‌گردانند و از جمله آتشی را به گرمابه می‌برند و به بلندی‌ها و کوچه‌هایی که بقول ما در نَسَر (جایی که کمتر آفتاب بر آن می‌تابد) می‌برند.

این فعال آیینی در ششتمد گفت: آیین آتش سره در شهر ششتمد و در روزهای پنجم، هفتم و دهم بهمن‌ماه برگزار می شود، بدین منظور انبوهی از بوته‌های هیزم خشک به نام “جِمِلِزگ” را، که در کوه‌های کوه‌میش فراوان پیدا می‌شود، قبل از آغاز جشن آماده می‌کنند.

وی افزود: در روز پنجم بهمن، جوانان و پیران بر بلندی مشرف‌ به آبادی جمع شده و به ساقه جملزگ نخ یا زنجیری بسته و آن بوته را آتش زده و آنرا به دور سر خود می‌چرخانند و به دنبال هم دویده و می‌خوانند “های سره! های‌سره! پنجاه و پنج به نوروز، صد به غله” و آن را به آسمان پرتاب می‌کنند.

داوطلب گفت: بقیه اهالی نیز خرمنی از آتش فراهم کرده و پیرامون آن به شادی و هلهله می‌پردازند که این جشن را در روزهای هفتم و دهم بهمن نیز تکرار می‌کنند.

فعال آیینی ششتمد گفت: مردم این منطقه از قدیم اعتقاد داشته اند که در روز جشن سده، زمین زنده می‌شود و خرمی به زمین می‌آید و یخ زمین آب می‌شود و از آنجا که در این هنگام از سال اندوخته کندوهای گندم به نصف رسیده است، برای آنکه امید خانواده ها به یاس تبدیل نشود در آوازهایی می‌خواندند که “آی سره! آی سره! پنجاه به نوروز، صد به غله”، یعنی تنها صد روز مانده که غله نو بیاید و زمین زنده شده و به ما محصول بدهد، پس نباید ناامید و نگران بود و بدین ترتیب آنان شادی می‌کردند؛ و با انرژی مثبت مقدمات جشن بزرگ نوروز را آماده می کردند.